اداره اقتصادي بازار به روش پارتيزاني

رفتار فعالان اقتصادي حوزه ارز و طلا، نشانگر رفتارهاي چريکي و پارتيزاني است؛ گويي که عرصه اقتصاد به صحنه تک و پاتک تبديل شده‌است

نگاهي به فعل وانفعالات حاکم بر بازار، به‌خصوص مطالعه رفتار فعالان اقتصادي حوزه ارز و طلا، نشانگر رفتارهاي چريکي و پارتيزاني است؛ گويي که عرصه اقتصاد به صحنه تک و پاتک تبديل شده‌است. دولت براي مهار قيمت ارز، خريد و فروش آن را ممنوع اعلام کرده و براي اين منظور دست به دامن نيروهاي انتظامي شده‌است. ابراهيم درويش، معاون نظارتي بانک مرکزي، روز چهارشنبه اعلام داشت، دارندگان دلارهاي بي‌فاکتور تا 15 بهمن فرصت دارند تا دلارهاي خود را تحويل بانک‌ها دهند!

در طول سه‌ماه گذشته، بارها شاهد اين نوع تهديد و دستور بوده‌ايم؛ اما هربار نتايجي معکوس به‌بار آورده‌است؛ دلالان نيز متناسب با اين واکنش‌ها، به‌شيوه چريکي تغيير موقعيت داده و از حضور و پرسه در پاساژهاي خيابان فردوسي، به روش شبکه‌اي و تبليغات هرمي روي‌آورده‌ و به دلالان موتوري و تلفني تبديل شده‌اند؛ حال‌که خيابان فردوسي، حالت انتظامي پيدا کرده‌است، هم دلال‌ها و هم خريداران و فروشندگان، به دنبال راه‌هاي جايگزين و دور از چشم نيروهاي انتظامي هستند.

از طرف ديگر، هم‌زمان که بانک مرکزي تمرکز فشار را بر بازار ارز گذاشته‌است و به شيوه‌هاي خود تلاش مي‌کند، شايد شتاب قيمت‌ها را کمي کند نمايد، ناگهان هجوم نقدينگي به طرف بازار سکه، اين‌بار حباب بي‌سابقه‌اي را در اين بخش به‌وجود آورده‌است. اين نوع فعل و انفعال چريکي، منحصر به رفتار بانک مرکزي و دلال‌هاي بازار سکه و طلا نيست؛ بلکه رصد ساير حوزه‌هاي اقتصاد، چنين نمايه‌اي را نشان مي‌دهد.

درحالي‌که اين مقاله به نگارش درمي‌آيد، قيمت کاغذ تحرير (که تا همين چندماه پيش در سقف کيلويي نهصد تومان خريد و فروش مي‌شد)، اکنون برغم قيمت يکهزاروپانصد تومان، ناياب شده‌است؛ خبرها حاکي از آن است، باوجود اين‌که واردکنندگان خودروهاي خارجي از ارز با قيمت وارداتي استفاده کرده‌اند، اما اکنون خودروي وارداتي را به قيمت ارز آزاد عرضه مي‌کنند؛ همين چند روز گذشته بود که از طريق همين جريده، به اطلاع رسانديم که بازار عمده فروش ارزاق عمومي، ريال را از معاملات خود حذف کرده‌اند و تنها با دلار خريد و فروش مي‌کنند.

تب چريکي و تک و پاتک‌هاي نامتقارن، در حال سايه افکندن بر روي رفتار عمومي توده مردم است؛ مغازه‌دار، توليدگر، ارايه‌دهنده خدمات، نظير پزشکان، نانوايان، تاکسي‌داران و...، همه و همه وارد ماراتن سودجويي از فرصت‌هاي در‌اختيار هستند. از همان ابتدا که بازار ارز و سکه متلاطم گرديد و بانک مرکزي، به توزيع محدود سکه روي‌آورد، هشدار لازم داده‌شد و در آن زمان، از طريق اين قلم يادآوري گرديد که اين شيوه‌ها، تبعات اجتماعي و اخلاقي خطرناکي به‌دنبال خواهدداشت.

مسابقه حرص، ولع و طمع در زير پوست اقتصاد کنوني، نظام اخلاقي مردم را به خطر انداخته‌است؛ اقتصاد حرص‌آور و ولع‌ساز، اقتصاد سالمي نيست و انتظار تورم افسارگسيخته، رفتار مردم را به قحطي‌زدگان شبيه کرده‌است؛ رحم و مروت از رفتار اقتصادي مردم، رخت بربسته و حرص و آز، به شاخص اصلي فرهنگ عمومي بدل شده‌است. در اين ماراتن کسي به فکر نفع جامعه و خير عمومي نيست؛ بلکه هرکس تلاش مي‌کند، گليم خود را بيرون‌کشد و ماهي خود را از اين آب گل‌آلود بگيرد.

همواره گفته‌شده‌است که اگر اقتصاد، تحت نظام برنامه‌ريزي‌شده‌ نباشد و تابع رفتارهاي فله‌اي اداره شود، روزي گرفتار هرج و مرج خواهدشد و تلاش‌ها براي بهبود گوشه‌اي از آن نيز، نتيجه‌بخش نخواهدبود؛ امراض اقتصادي نبايد حالت سرطاني پيدا کند که اگر چنين شد، هرروز بخشي از اندام را متاثر خواهدکرد؛ اقتصاد يک نظام منسجم و حلقه‌هاي آن متصل به‌هم است؛ نمي‌شود يک حلقه را بدون منطق اقتصادي و با تکيه بر دستورات مستثني کرد.

به‌هرروي اقتصاد پارتيزاني و چريکي، ضمن اين‌که بنيان‌هاي ثابت جامعه را تخريب مي‌کند، اخلاق عمومي را هم منهدم خواهدکرد.

آنچه فلسفه‌ مادي در غرب، طي قرن‌ها به‌ارث گذاشته‌اند، همين بي‌رحمي، سوداگرايي و سودگرايي فردي است. بحران بي‌معنايي در غرب، ناشي از اخلاق مادي‌گرايي بوده‌است؛ بحران کنوني اقتصاد غرب نيز، ناشي از حداکثري کردن سود فردي و بي‌توجهي به منافع عمومي است. بديهي است اگر اخلاق عمومي جامعه تخريب و بي‌رحمي در مناسبات انساني حاکم شود، منابع غني اقتصادي هم جوابگوي حرص عمومي نخواهدبود و احساس بي‌عدالتي، پايه نارضايتي فراگير خواهدشد.

شيوه جديدي که بر اقتصاد کشور حاکم شده، فرهنگ عمومي جامعه را به همان پرتگاهي مي‌برد که بنيان‌هاي مادي غرب برده‌است. با راهکارهاي انتظامي نمي‌توان رفتار مردم را اصلاح کرد و اقتصاد را به‌پيش‌برد؛ بلکه اقتصاد را بايد با راهکارهاي اقتصادي، مديريت کرد و اخلاق عمومي را با جهت‌گيري و سياست‌هاي منطقي حراست نمود.
با اين اقتصاد چيزي به سفره مردم افزوده نخواهدشد، دست کم به اخلاق مردم رحم‌کنيد!

مرجع : ابتكار