بحران ليبي و بي‌عملي جامعه جهاني

پرويز علمايي

مقاومت قذافي در برابر مردم ليبي ابعاد خطرناكي به خود گرفته است. نيروهاي قذافي همه روزه با هواپيما و هليكوپتر به شهرهاي ليبي يورش مي‌برند، بخش‌هاي وسيعي از شهرها را منهدم مي‌كنند و در برابر ديدگان جامعه جهاني حمام خون به راه انداخته‌اند

تيترآنلاين - مقاومت معمر قذافي در برابر مردم ليبي ابعاد خطرناكي به خود گرفته است. نيروهاي قذافي همه روزه با هواپيما و هليكوپتر به شهرهاي ليبي از جمله «راس‌الانوف» و زاويه يورش مي‌برند، بخش‌هاي وسيعي از شهرها را منهدم مي‌كنند و در برابر ديدگان جامعه جهاني حمام خون به راه انداخته‌اند.

نيروهاي مقاومت مردمي البته هنوز هم بر بخش گسترده‌اي از كشور به ويژه در نواحي غربي تسلط دارند و در برابر حملات وحشيانه مزدوران قذافي مقاومت مي‌كنند.خشونت‌ها در ليبي، بزرگترين موج برخورد قيامي است كه از آغاز سال جاري مسيحي،‌جهان عرب را به لرزه درآورده است. تاكنون كمتر حكومتي ديده شده است كه با هواپيما،‌هليكوپتر، تانك و سلاح‌هاي سنگين به جنگ مردم خود رفته باشد و از اين ابزار سنگين براي سركوب اعتراض‌ها و خيزش‌ها استفاده كرده باشد. 

حكومت قذافي از همان آغاز اعتراض‌ها، چنان سطح درگيري و فشار براي سركوب مردم را بالا برد كه در ساير كشورهاي عرب بي‌سابقه بود. اين تهاجم شديد رژيم قذافي و استفاده از هواپيما و هليكوپتر و تانك موجب شد كه ساير كشورها عكس‌العمل نشان دهند و در سطح افكار عمومي خواستار مداخله سازمان ملل، براي جلوگيري از كشتار مردم بي‌دفاع شوند.فرانسه نخستين كشوري است كه شوراي انقلابي ليبي را به رسميت شناخت. ديويد كامرون، نخست‌وزير بريتانيا و نيكلا ساركوزي،‌رئيس جمهوري فرانسه از اتحاديه اروپا خواستند كه از مخالفان حكومت ليبي حمايت كنند. آنها در يك نامه مشترك كه براي «هرمان فون رومپوي» رئيس اتحاديه اروپا تهيه شده بود، قذافي را منشأ تداوم غيرقابل خشونت و سركوب داشتند. آنها بر لزوم تلاش اروپا براي آماده‌سازي ايجاد منطقه ممنوعيت پرواز بر فراز ليبي تاكيد داشتند.

هرچه فشارهاي بين‌المللي براي مهار و كناره‌گيري قذافي افزايش مي‌يابد. حكومت ديكتاتور ليبي نيز بيشتر مدعي «پيروزي» در آينده نزديك مي‌شود. سيف‌الاسلام، يكي از پسران معمر قذافي با لحني قاطع اعلام كرد كه طرفداران قذافي به موفقيت خود اطمينان دارند. وي گفت: «ما هرگز تسليم نخواهيم شد. اينجا كشور ما است. ما در اين جا مبارزه خواهيم كرد.» در اين ميان دولت آمريكا كه مي‌تواند نقش مهم‌تري نسبت به ساير كشورها در قبال حوادث ليبي داشته باشد از انجام هرگونه عمل جدي و مثبتي سرباز مي‌زند. مقام‌‌هاي آمريكايي عقيده دارند كه اقدام يك سويه عليه ديكتاتور ليبي،‌پي‌آمدهاي غيرقابل پيش‌بيني دارد. هيلاري كلينتون وزير امورخارجه آمريكا يادآور شد كه شرايط بين‌المللي براي اقدام نظامي آمريكا عليه رژيم قذافي مناسب نيست. كلينتون البته در ضمن متذكر شد كه ايالات متحده و ديگر كشورهاي متحدش در حال بررسي گزينه‌هاي مختلف از جمله ايجاد منظم پرواز ممنوع بر فراز ليبي هستند. 

وي در عين حال تاكيد كرد كه ايجاد منطقه پرواز ممنوع در مورد «اسلوبودان ميلوسويچ» در جنگ بالكان و صدام حسين در عراق، تاثير چنداني نداشته ضمنا وزير امورخارجه آمريكا اقدام نظامي يك جانبه كشورش در ليبي را پرهزينه دانست. با توجه به مجموع اين اظهارنظرها، چنين به نظر مي‌رسد كه ايالات متحده در حال حاضر آماده جلوگيري از كشتار مردم ليبي توسط رژيم قذافي از طريق اقدام عملي و نظامي نيست. از سوي ديگر برخي خبرگزاري‌ها از برتري تدريجي هواداران قذافي بر مخالفان در صحنه نبرد خبر مي‌دهند. «مصطفي عبدالجليل» رئيس شوراي ملي مخالفان ليبي مي‌گويد نيروي هوايي قذافي ممكن است مردم ليبي را نابود كند. او مي‌گويد كه ما از روز اول خواستار ممنوعيت پرواز بر فراز ليبي شديم. نهادهاي وابسته به سازمان ملل اعلام كرده‌اند كه از زمان آغاز شورش‌ها در ليبي، حدود 250 هزار نفر از مردم اين كشور ار محل سكونت خود گريخته‌اند. به گفته يك نماينده دفتر هماهنگي امور بشر دوستانه سازمان ملل در نيويورك، حدود سه چهارم مردم ليبي به كمك‌هاي انسان‌دوستانه دسترسي ندارند و تنگناهاي موجود بر سر راه كمك‌هاي پزشكي به نيازمندان، نگران كننده است.

حمله نظامي يا ايجاد منطقه ممنوعيت پرواز بر فراز ليبي از گزينه‌هايي هستند كه در روزهاي اخير براي مقابله با رژيم قذافي در عرصه بين‌المللي مطرح بوده‌اند. كشورهاي حوزه خليج فارس نيز از اتحاديه عرب خواسته‌اند كه براي پايان بخشيدن به خشونت‌ها در ليبي اقدام كنند. اين كشورها ايجاد منطقه پرواز ممنوع در آسمان ليبي،‌براي محافظت از جان غيرنظاميان را مقدمه رسيدن به اين هدف دانستند.در شرايط كنوني چنين به نظر مي‌رسد كه نه ايالات متحده و نه اتحاديه اروپا، هيچيك آماده انجام اقدام عملي براي جلوگيري از تهاجم گسترده رژيم قذافي عليه مردمش نيستند. هر يك از آنها براي اين بي‌عملي خود، متوسل به توجيهاتي مي‌شوند كه در حوادث مشابه گذشته، مطرح نبود.

ظاهراً در مقطع فعلي، اين مردم ليبي هستند كه بايد براي مقابله با دشمن و جبران كمبودهايشان، از اتحاد، توانايي و ابتكار عمل خود استفاده كنند و چشم انتظار ديگران كه مطمئناً مطامعي را هم در سر مي‌پرورانند، نباشند. نيروهاي مقاومت هرچند مورد حمله هواپيماها و هليكوپترها قرار مي‌گيرند،‌ولي در زمين و ميدان عمل بر اوضاع تسلط دارند. نيروهاي قذافي هم براي تصرف شهرها و اعمال قدرت، بالاخره بايد روزي از جنگنده‌ها پياده شوند. تحولات جاري نشان مي‌دهد كه نيروهاي مردمي مي‌توانند برتري خود را حفظ كنند و در روز موعود، راه را بر هرگونه تهاجم افزون‌تر دشمن ببندند، اما سوال اساسي اينجاست كه جامعه جهاني، به ويژه مدعيان حمايت از مردم به پاخاسته براي كسب آزادي، درآينده براي بي‌عملي امروز خود چه توجيهي خواهند داشت؟