سیر صعودی قیمت کتاب و سیر نزولی سرانه مطالعه

زهرا کیانبخت

گرانی کاغذ و بالتبع آن، بالا رفتن قیمت منابع مطالعاتی همچون کتاب و نشریه، هم مخاطبان این گونه آثار و هم پدیدآورندگان آن‌را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد

یکی از مشکلاتی که ماه‌هاست جامعه فرهنگی کشور با آن دست به گریبان است مساله گرانی کاغذ است که در حال حاضر، تاثیرات کاملا مشهود و محسوسی، بر بازار کتاب و نشر نیز گذاشته است. از یک دیدگاه، گرانی کاغذ و بالتبع آن، بالا رفتن قیمت منابع مطالعاتی همچون کتاب و نشریه، هم مخاطبان این گونه آثار و هم پدیدآورندگان آن‌را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

شاید بتوان گفت در این میان، علاقه‌مندان واقعی کتاب و مطالعه، همچنان و با هر مشقتی، آثار مورد علاقه خود را خریداری کرده و هزینه بالای آن را به جان می‌خرند، اما نمی‌توان و نباید مخاطبانی که گاه‌گاه و از روی تفنن، مبلغی را به خرید کتاب و نشریه و فرصتی را برای مطالعه اختصاص می‌دادند که وجودشان در روزگار مهجور واقع شدن مقوله مطالعه، خود غنیمت است، را نادیده گرفت.

به هیچ وجه دور از انتظار نیست که این دسته از مخاطبان، با مشاهده نرخ تصاعدی قیمت‌ها در بازار نشر، عطای مطالعه را به لقای آن ببخشند و همان فرصت کوتاهی را که به این امر اختصاص می‌دادند، از زندگی خود فاکتور گرفته و درصد و میزان پایین مطالعه را به رقم و میزانی پایین‌‎تر از این نیز برسانند.

نکته دیگر این که از آن جایی که در جریان نشر کتاب، به طور اخص، آن دسته از نویسندگان و مولفان جوان که به تازگی وارد عرصه خلق و ارائه آثار و نوشته‌های خویش شده‌اند، ناچارند خود برای انتشار آثارشان هزینه و سرمایه‌گذاری کنند، و به علاوه در جریان نشر، مولف در روند انتشار اثر، کمترین سهم و سود را می‌برد، گرانی کتاب و عدم استقبال از آثار منتشر شده، به ویژه آثاری که متعلق به نویسندگان جوان و نوپا هستند، موجب می‌شود این مولفان جوان و نوظهور که به تازگی در این راه قدم گذارده‌اند، دچار دلسردی شده و نتوانند آن گونه‌ای که باید، استعدادهای فراوان خود در این زمینه را به منصه ظهور برسانند.

به علاوه از دیگر پیامدهای افزایش قیمت کاغذ در بازار، پایین آوردن میزان تیراژ از جانب ناشران کتاب و همچنین از سوی نشریات است. یعنی نه تنها افزایش قیمت‌ها منجر به کاهش و ریزش مخاطبان می‌شود، بلکه شمار و میزان انتشار این منابع نیز کاهش می‌یابد. درحقیقت ناشران که قادر به توجیه مخاطبان و مشتریان آثار خویش در زمینه افزایش قیمت نیستند، راه‌حل دیگری را برگزیده و اقدام به به پایین آوردن تولیدات خویش می‌کنند.

دلیل افزایش قیمت کاغذ هر چه باشد باید گفت این امر، در کنار آسیب‌های اجتماعی همچون رکود صنعت نشر، ورشکستگی چاپخانه‌ها و بیکاری کارگران و فعالان عرصه چاپ و نشر، آسیب‌های فرهنگی جدی را نیز با خود به همراه می‌آورد.

درواقع، در شرایط فعلی و با وجود رقم پایین کتاب‌خوانی در کشور، تا جایی که ممکن است باید گستره عوامل بازدارنده مطالعه در سطح جامعه را محدود کرد که از جمله آن‌ها بالا بودن سطح قیمت این دسته از محصولات فرهنگی، و عدم قدرت خرید از سوی مخاطبان است. در این میان باید گفت ای کاش همان گونه که برای بالا رفتن قیمت مرغ و مواد غذایی، به تکاپو و تلاش برای کنترل قیمت‌ها می‌افتیم، در موارد این چنینی نیز به همین صورت عمل می‌شد.

مرجع : آفرینش