آیا قیمت‌ها باز هم پرواز می‌کنند؟

ظاهرا دود بازار تك‌نرخي و سختگيري ارزي كه نتوانسته دلال‌ها را فراري دهد به چشم توليدكننده‌ها و صادركنندگان رفته است و آنها را آزار مي‌دهد

تك‌نرخي شدن نرخ ارز قطعا يكي از چند اتفاق مهم سال ۹۰ است. بانك‌مركزي زمستان امسال بعد از مدت‌ها چانه‌زني بالاخره حرف خود را به كرسي نشاند و به پشتوانه مصوبه مجلس و حمايت قضايي بازار آزاد را مكلف به رعايت نرخ‌هاي مصوب كرد. بانك‌مركزي سياست جديد را با اين هدف به اجرا درآورد كه دلال‌ها از بازار آزاد اخراج شوند و صراف‌ها هم در دايره نظارت اين بانك، ارز را به قيمتي بفروشند كه ابلاغ شده در نهايت هم تبعات اين نظم جديد به بازار سكه مي‌رسيد و با افت قيمت دلار در فرمول قيمت‌گذاري مسكوكات طلايي، بازار رقيب در مدار افت و نزول قرار مي‌گرفت. براي محكم‌كاري هم نرخ سود بانكي افزايش يافت تا قهر طولاني صاحبان سرمايه با بازار پول به آخر برسد و نقدينگي سرگردان راه خود را به سمت بانك‌ها تغيير دهند. 

اما گذشت زمان نشان داد كار به آن سادگي هم نبوده كه بانك‌مركزي تصور مي‌كرده، به اين ترتيب نه تنها دلال‌ها از بازار ارز و چهارراه استانبول نرفتند بلكه صراف‌ها هم وارد بازار سياه شدند. صراف‌ها در تمام روزهايي كه از اجراي طرح تك‌نرخي شدن بازار مي‌گذرد از تزريق نشدن ارز ارزان گله‌مند بوده و هستند به همين علت هم هر روز تعداد بيشتري از آنها با پذيرش ريسك لغو مجوز خود راه دلالي در پيش مي‌گيرند. در سوي ديگر هم تقاضا براي خريد اگرچه كاهش يافت اما قيمت‌ها هرگز خود را موظف به عقب‌نشيني نمي‌ديد. دست آخر اينكه دلار اگرچه از مرز دو هزار تومان فاصله گرفت اما در كمتر روزي به كمتر از هزار و ۹۰۰ تومان رسيد. در مورد ديگر ارزهاي رايج در بازار هم وضع بر همين منوال بود. در مورد بازار سكه هم مجموع سياستگذاري‌ها نتيجه چنداني نداشت. به عبارت ديگر سكه از مرز يك ميليون تومان فاصله گرفته اما بعيد به نظر مي‌رسد با توجه به احتمال رشد قيمت‌هاي جهاني اين روال تداوم يابد، حتي اگر بانك‌مركزي تحويل سكه‌هاي پيش‌فروش را آغاز كند. فعالان بازار در توضيح پيش‌بيني رشد قيمت سكه به تجربه عرضه‌هاي ارزان اشاره مي‌كنند چون در آن روزها هم اگرچه بانك‌مركزي اندوخته طلايي خود را در بسته‌هاي سكه ارزان‌تر از بازار آزاد به هزاران مشتري خود تحويل داد اما اين ارزان‌فروشي نتوانست قيمت‌ها را براي مدت طولاني مهار كند. 

قيمت‌هاي نوروزي
نكته ديگر اينكه روزهاي پايان سال از راه رسيده و بازار نوروزي اين توان را دارد كه تمام معادلات و حتي پيش‌بيني‌ها را دچار تغيير و تحول كند. صراف‌ها مي‌گويند قيمت فعلا در مدار ثبات قرار دارد و به طور مثال ۱۹۰۰ تومان به نرخ پايه دلار تبديل شده اما موج افزايش قيمت در روزهاي پاياني سال نرخ را تغيير خواهد داد. به عبارت ديگر مسافران نوروزي كه راهي خارج از كشور هستند يا يك‌بار از موهبت ارز مسافرتي استفاده كرده‌اند و ديگر مشمول آن نيستند يا ارز مسافرتي كفاف نيازشان را نمي‌دهد بنابراين اين گروه براي رفع نياز خود چاره‌اي ندارند جز مراجعه به بازار آزاد كه رسما به بازار سياه تبديل شده است. در چهارراه استانبول و خيابان منوچهري هم صراف‌ها يا دستي در خريد و فروش ندارند يا به نرخ كف بازار يعني نرخ مصوب دلال‌ها خريد و فروش مي‌كنند. اين بدان معناست كه مرجع قيمت‌گذاري از بانك‌مركزي به دلال‌هايي تفويض شده كه آرام و بي‌سروصدا در خيابان به دنبال مشتري مي‌گردند. به هر حال پر واضح است كه ورود اين حجم جديد از تقاضا توازن فعلي را بر هم خواهد زد و قيمت‌ها را افزايش خواهد داد هر چند كه به نظر مي‌رسد با كاهش شديد ارزش ريال امسال تعداد مسافران خارج از كشور با كاهش قابل‌توجهي مواجه شود. 

سكه روي مدار گراني
در مورد سكه البته نمي‌توان با همين قطعيت نظر داد. قيمت جهاني طلا در مجموع رو به صعود دارد اما اين روند صعودي هر از گاهي از نفس مي‌افتد و در مقابل هر چند گام رو به جلو چند قدمي هم عقب‌نشيني مي‌كند و در نتيجه معلوم نيست كه روزهاي نزول با آخرين روزهاي سال ۹۰ مصادف شود يا خير. از سوي ديگر سرنوشت پيش‌فروش‌ها به دغدغه اصلي بازار سكه تبديل شده و هنوز هيچ‌كس به درستي نمي‌داند بيش از هشت ميليون قطعه سكه‌اي كه به فروش رفته در موعد مقرر به دست مشتريانش خواهد رسيد. بسياري بر اين اعتقاد هستند كه با فرض خوش قولي بانك‌مركزي هم نزول احتمالي قيمت‌ها عمر چنداني نخواهد داشت تا برآيند حركت قيمت در اين بازار از همين روزهاي آخر سال ۹۰ تا پايان بهار ۹۱ در مجموع صعودي باقي بماند. ديروز هم در ادامه همين روند سكه طرح قديم و جديد ‌گران شد و از مرز ۸۲۱ هزار تومان گذشت. از نكات جالب توجه در بازار سكه آخرين ماه سال هم ثبات بيشتر و تقاضاي بالاتر براي نيم و ربع سكه و استقبال از سكه‌هاي يك گرمي است. 

سكه‌هاي گرمي محبوب شدند
يكي از طلافروش‌هاي خيابان كريم‌خان در اين خصوص به شرق گفت: در روزهاي پايان سال بازار تحفه دادن داغ است اما واقعيت اين است كه ديگر كمتر كسي مي‌تواند تمام يا حتي نيم سكه هديه بدهد به همين دليل مشتريان ترجيح مي‌دهند براي بقاي اين سنت سكه يك گرمي بانك‌مركزي بخرند. به گفته او اين در حالي است كه با توجه به همين دليل واضح با وجود تصريح بانك‌مركزي در غيرقانوني بودن سكه‌هاي پارسيان اين نوع از سكه كماكان دست به دست مي‌شود و مشتريان خود را نيز دارد. 

هشدار به واردكننده‌ها
اما به جز همه آنچه گفته شد ظاهرا دود بازار تك‌نرخي و سختگيري ارزي كه نتوانسته دلال‌ها را فراري دهد به چشم توليدكننده‌ها و صادركنندگان رفته است و آنها را آزار مي‌دهد. حلقه تحريم غرب هر روز تنگ‌تر مي‌شود، نرخ سود بانكي افزايش يافته و تكليف توليد و صادركنندگان هم با دلار و قيمت ‌آن مشخص نيست. در دور تازه پيغام و پسغام‌ها وزير صنعت، معدن و تجارت با تاكيد بر اينكه سازمان حمايت در محاسبه قيمت كالاهاي وارداتي لحاظ كردن ارز ‏با نرخ بالاتر از 1226 تومان را تخلف و گرانفروشي مي‌داند، گفت: واردكنندگان در خريد ارز از صادركنندگان ‏مراقب باشند. ‏ مهدي غضنفري ديروز با تاكيد بر اينكه پيمان‌سپاري ارزي نداريم، گفت: اگر واردكننده‌اي ارز را به قيمتي بالاتر از 1226 تومان خريداري كرده و در محاسبات قيمتي كالاي وارداتي خود آن را لحاظ كند، گرانفروشي محسوب شده و سازمان حمايت با آن برخورد خواهد كرد. او افزود: سازمان حمايت در گمرك مستقر است و اجازه نخواهد داد كه قيمت ارز بالاتر از 1226 تومان در محاسبات كالاهاي وارداتي لحاظ شود؛ بنابراين وارد‌كنندگان در خريد ارز از صادر‌كنندگان به قيمتي بالاتر از نرخ مرجع مراقب باشند. غضنفري تصريح كرد: دلمان براي تحريم‌كنندگان مي‌سوزد چون آنها با برنامه‌هاي خود ارز را بالا مي‌برند و عده‌اي در ايران خوشحال مي‌شوند، ضمن اينكه اگر آنها براي پايين آوردن نرخ ارز اقدام كنند عده‌اي ديگر خوشحال خواهند شد و اين موضوع تحريم‌كنندگان اقتصاد ايران را گيج كرده است. به گفته او حتما و حتما راهكارهاي خوبي از سوي بانك‌مركزي براي تسريع در انتقال پول چه در امر صادرات و چه در امر واردات لحاظ شده است.
وي اظهار داشت: به محض اينكه منابع ارزي كشور با لوله‌هايي با قدرت انتقال بالا منتقل شود اثر خود را بر روي قيمت ارز آزاد خواهد گذاشت و تفاوت را ميان ارز با نرخ مرجع و دولتي به حداقل خواهد رساند.