84 درصد زنان مد را مثبت و خوب می‌دانند

معیار زنان برای انتخاب لباس چیست؟

پاسخگویان معتقدند بیشترین الگوی برگرفته از مد مربوط به کشورهای اروپایی (57درصد)، بعد از آن ترکیه (17درصد) و سپس کشورهای آمریکایی و آسیا (به ترتیب 14 و 11درصد) است

با وجود انواعی از مدهای غربی در لباس‌ها، نکته‌ای که باید توجه داشت تغییر کاربری محتوایی و معنایی انواع مدها در ایران است. لباسی که در غرب در حوزه عمومی می‌پوشند در ایران تغییر کاربری داده و در حوزه خصوصی مصرف دارد.

در پژوهشی سعی شد با تأکیدی بر نحوه پوشش زنان، مد در تهران سنخ‌بندی شود.

به گزارش مهرخانه، در این پژوهش سعی شده است تا صورت‌های گوناگون مد (لباس و نحوه پوشش موی دختران جوان) در دوره کنونی در شهر تهران براساس مکتوبات و شواهد، در قالب عبارات و تصاویر نشان داده شود.

این پژوهش مطالعه موردی و جامعه مورد مطالعه مراکز خرید مرتبط با پدیده مد است که ضمن ثبت و طبقه‌بندی صور گوناگون مد در این مکان‌ها، در قالب پرسشنامه نیز به مصاحبه با افراد پرداخته شده است. بدین منظور طبقه‌بندی از انواع نحوه پوشش لباس و همچنین مو از «بسیار ساده» تا آخرین مد روز انجام می‌شود و در این زمینه سه عامل مصرف‌کنندگان مد، توزیع‌کنندگان و جامعه، به عنوان عوامل مؤثر بر پدیده مد سنجیده می‌شوند.

مهم‌ترین اصل در مطالعه مد، نوع رابطه آن با تغییرات فرهنگی و اجتماعی است که در جامعه ایرانی در جریان است. مد یکی از صورت‌ها و جلوه‌های مدرنیته تهرانی است که در صور گوناگون خودنمایی می‌کند. نحوه لباس پوشیدن، نحوه غذا خوردن، نحوه صحبت کردن و نوع آرایش مو و صورت، همه نمادهای اجتماعی و فرهنگی از زندگی مدرن افراد جهان معاصر است که به شکل خاص در ایران (تهران) زیست یافته است، اما در این پژوهش صورت‌های گوناگون مد لباس و موی جوانان در دوره کنونی در شهر تهران سنجیده شده است.

84 درصد زنان مد را مثبت و خوب می‌دانند
اولین نتیجه تحقیق نشان می‌دهد 84 درصد پاسخ‌دهندگان، مد را مثبت و خوب و 15 درصد آن را منفی و بد ارزیابی کرده‌اند. افرادی که آن را خوب ارزیابی کردند در 42 درصد موارد دلیل آن را میل به «تغییر و تنوع»، در 15 درصد موارد «میل به زیبایی»، در 19 درصد موارد «رضایت خاطر خود» و نیز «تأیید دیگران» عنوان کردند. کسانی هم که ارزیابی منفی از آن داشتند، عنوان کردند «به خاطر دیگران» مجبور به این کار هستند و دیگر این که همه افراد را به نوعی «یک رنگ» می‌کند.

زنان با استقبال از مد، نقش اصلی را در گسترش آن ایفا می‌کنند.
دومین یافته نشان می‌دهد پاسخگویان معتقدند مصرف‌کنندگان نقشی مؤثر در تغییر مد دارند. آنها با استقبال و گرایشی که دارند نقش اصلی را در گسترش مد ایفا می‌کنند.

هرچند جامعه مدهایی خاص را ارائه و تبلیغ می‌کند، اما این رابطه دوجانبه است و افراد هم با پذیرش آن و تقاضاهایی که دارند و نیز استقبالی که از مدهای موجود می‌کنند، سبب کامل شدن پروسه انتقال و گسترش یک مد خاص می‌شوند.

نقش ماهواره، اینترنت، هنرپیشه‌ها و... در گسترش مد
پاسخگویان در بیش از 60 درصد موارد بیان داشتند عواملی خارجی در گسترش این پدیده مؤثر است. عواملی مثل کشورهای خارجی و ماهواره و اینترنت. در 25 درصد موارد نیز عوامل داخلی نظیر تلویزیون، هنرپیشه‌ها (به طور خاص15درصد) و توزیع‌کنندگان را عامل مهم در نشر و گسترش مد دانستند.

با این حال غیرمنصفانه است بگوییم مد در ایران کاملاً با زیرساخت‌های فکری و فلسفی جامعه ما بیگانه و صرفاً تقلیدی از کشورهای اروپایی و آمریکایی است. در بسیاری از موارد به عنوان مثال مانتو و روسری، مدهایی هستند که بازتاب و انعکاسی از لایه‌های زیرین فرهنگی جامعه خودمان دارند. به عنوان مثال شیوه‌های پوشیدن روسری در ایران کاملاً منحصر به فرد است و این انواع را در هیچ کشور دیگری نمی‌توان مشاهده کرد.

معیار زنان برای انتخاب لباس چیست؟
52 درصد پاسخ‌گویان اعلام کرده‌اند معیارشان برای انتخاب لباس «مد بودن» و 36درصد بیان کردند «نظر خودشان» مهم است و ده درصد نیز اذعان داشتند «نظر دوستانشان» برایشان مهم است. همچنین پاسخگویان معیار انتخاب مدل موی خود را در 41 درصد از موارد «مد روز بودن» عنوان کردند، 41درصد هم «نظر خودشان» را لحاظ کرده‌اند.

لذا افراد مهم‌ترین معیار خود را برای انتخاب مدل لباس و مو«مد روز بودن» عنوان کردند. در واقع کنشگران تحت سلطه ارزش‌هایی هستند که جامعه به آنها تحمیل می‌کند، اما در اینجا عامل کنشگر بی‌تأثیر هم نیست.

چنانچه برخی پاسخگویان اعلام کردند نظر خودشان در انتخاب تأثیر دارد. بنابراین باید گفت در اینجا می‌توانیم رابطه‌ای دو طرفه را شاهد باشیم، بین صورت که هر چند عناصر فرهنگی مانند مد افراد را در محاصره خود می‌گیرند و او تحت فشار این عوامل قرار دارد، اما از سوی دیگر «خود» نیز در این پهنه فرهنگی کنشگر و عامل است؛ اما در یک حوزه خاص و محدودی که جامعه برای او معین کرده است و نه در خارج از آن.

نقش توزیع‌کنندگان در گسترش مد
توزیع‌کنندگان در 50 درصد موارد معتقدند نقش مثبتی در تغییر مد دارند. باید گفت توزیع‌کنندگان نیز به عنوان یکی از دیگر از فاکتورهای مهم در نشر و گسترش مد در جامعه عمل می‌کنند.

بیشترین الگوی برگرفته از مد مربوط به کشورهای اروپایی است
پاسخگویان معتقدند بیشترین الگوی برگرفته از مد مربوط به کشورهای اروپایی (57درصد)، بعد از آن ترکیه (17درصد) و سپس کشورهای آمریکایی و آسیا (به ترتیب 14 و 11درصد) است.

طی این پژوهش سه عامل مصرف‌کنندگان مد، توزیع‌کنندگان و جامعه را سنجش کردیم و نتایج بیانگر آن است که:
1. مدیست‌ها و مصرف‌کنندگان به عنوان کنشگران اصلی نشر و گسترش مد با مثبت ارزیابی کردن و استقبال و تقاضایی که از آن دارند و نیز بیان دلایلی برای کنش خود، همچون میل به تغییر و تنوع، در گسترش پدیده مد نقش مؤثر ایفا می‌کنند.
2. گسترش صنعت ارتباطات در دوره کنونی موجبات این را فراهم می‌آورد که در سنجش پدیده‌های اجتماعی، ایران را جزئی از جامعه جهانی بدانیم.

لباسی که تغییر کاربری داده است
درست است که در بسیاری موارد مد وارداتی است، اما این پذیرش در اکثر موارد آگاهانه بوده و سلیقه مصرف‌کننده تأثیر مستقیمی در ترویج مدها دارد. علاوه بر این با وجود انواعی از مدهای غربی در لباس‌ها، نکته‌ای که باید توجه داشت تغییر کاربری محتوایی و معنایی انواع مدها در ایران است. لباسی که در غرب در حوزه عمومی می‌پوشند در ایران تغییر کاربری داده و در حوزه خصوصی مصرف دارد.

لازم به ذکر است با عنوان کامل «سنخ بندی مد در تهران: با تاکیدی بر نحوه پوشش زنان» پاییز 1388 در فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش زنان منتشر شد.