صحبت های و اظهارنظرها نشان می دهد که هر 6 نامزد انتخابات ریاست جمهوری نگاه ویژه ای به مسکن مهر دارند ولی بحث کنترل اجاره بها در برنامه هیچ کاندیدایی وجود ندارد.
صحبتها و اظهارنظرهایی که این روزها در سخنرانی 8 کاندیدای ریاست جمهوری درباره مهمترین مباحث روز اقتصادی از جمله مسکن ارائه میشود نشان می دهد که اگر چه تمامی این کاندیداها متفق القول با مسکن مهر موافق هستند اما سرفصل مشخصی نیز برای بخش مسکن ارائه نمی کنند.
اظهار نظر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری که در پایان این گزارش نیز بدانها اشاره شده است نشان میدهد اگر چه مسکن مهر را اقدام خوب و مناسبی ارزیابی می کنند، اما برای جلب افکار عمومی و به دست آوردن آراء آنان اصول تکمیلی را نیز برای اضافه شدن به طرح مسکن مهر (زدن سند به نام افراد و ساخت مسکن مهر در بافت فرسوده) مطرح کردهاند که بعضا هم انجام ناپذیر است و یا عملیاتی شدن ان با دشواریهای زیادی روبروست.
همانگونه که گفته شد کاندیداها یکسری اصلاحات را نیز برای مسکن مهر پیشنهاد دادهاند که شاید این اصلاحات،آن نیازی نباشد که مسکن مهر و یا بخش مسکن به آن احتیاج دارد.
وضعیت مسکن در 30 سال گذشته بخصوص در یکی دو سال اخیر به گونهای پیش رفته که تبدیل به یک مطالبه عمومی مهم و جدی شده است، بنابراین خوب بود کاندیداهای ریاست جمهوری به این مطالبه به حق پاسخ دهند و به ارائه برنامه برای حل معضلات آن بپردازند.
استنباطی که از اظهارنظرهای هر کدام از کاندیداها میشود حاکی از این است که هیچ کدام از آنها طرح مسکن مهر را نفی نمی کنند،در عین حال برنامه مدون و کوتاه مدتی هم برای اینکه اگر رئیس جمهور شدند در بخش مسکن و برای آرام شدن بازار سرکش مسکن چه میکنند، ارائه نکردهاند.
یکی از ایرادهایی که به کاندیداهای ریاست جمهوری بر می گردد این است که در کنار طرح مسکن مهر ،چرا یک سرفصل مشخص برای تولید،عرضه،وضعیت اجاره نشین ها و برنامه مشخص و مدون از ساماندهی بازار مسکن ارائه نمی کنند.
صرف اینکه مدام گفته شود طرح مسکن مهر طرح خوبی است و برایجلب آرائ ایراداتی را در نحوه اجرای مسکن مهر مطرح کنند، چندان نمی تواند برای بخش مسکن کارساز باشد.
*نبود برنامه ای مشخص برای کنترل اجاره بهای مسکن از سوی کاندیداها کاندیداها در سخنرانی های خود درباره بخش مسکن تا به حال کلی گویی کردهاند اما از معضل شماره یک بازار مسکن یعنی «اجارهبها» غفلت کردند.آنان به شکلی آرام از کنار این معضل بزرگ بخش مسکن عبور کردند گویی همه چیز در بازار اجارهنشینها آرام است و مستاجران از وضعیت موجود خوشحال هستند. رشد نابهنجار اجاره بهای مسکن در طول سال و به خصوص در فصل تابستان یکی از موضوعات مهم بخش مسکن است، اما چرا هیچ کاندیدایی از این مساله مهم نامی نمی برد و برنامه ای برای کنترل اجاره بها ارائه نمی کند موضوعی عجیب است.ارائه برنامه و توجه برای کنترل اجاره بها اتفاقا می توانست از سوی کاندیداها در سخنرانی ها و مناظره ها مطرح شود تا رای لازم را نیزجمع کند. اینکه مسکنمهر در کاهش فشار تقاضا در بازار اجاره موثر بوده شکی نیست، اما واقعیت این است که کاندیداها می توانستند از طرح جدیدی در کنار طرحی مثل طرح تعزیرات اجاره بها نام ببرند. پس بنابراین دولت جدید باید با برنامههای جدید در کوتاهمدت و سپس بلند مدت و برای همیشه معضل رشد بی ضابطه اجاره بهای مسکن را برطرف سازد.
*نبود برنامه مدون برای عرضه مسکن های ساخته شده یکی دیگر از مشکلات بخش مسکن در سال های گذشته همواره نابسامانی بازار مسکن و عرضه نشدن واحدهای مسکونی ساخته شده به بازار است. پس چه بهتر بود که کاندیداهای ریاست جمهوری برنامه ای جامع و عملیاتی و با سرفصل های مشخص برای ساماندهی بازار مسکن و عرضه مناسب واحدهای مسکونی ساخته شده ارائه می کردند.
اگر چه برخی از کاندیداهای ریاست جمهوری وعدههایی برای بخش مسکن از جمله اینکه در بافتفرسوده مسکن میسازند،سند مسکن مهر را به نام متقاضیان خواهند کرد و یا تسهیلات خرید مسکن میدهند همگی خوب و در راستای جلب رای بوده است، اما بهتر بود کاندیداها جمهوری مقابله مالیاتی با سوداگری مسکن را نیز که سالهاست از سوی کارشناسان مسکن برای آرام شدن بازار مسکن مطرح می کنند ارائه می کردند. یکی دیگر از موضوعاتی که در مناظره ها و سخنرانی های کاندیداها در بخش مسکن مغفول مانده برنامه ای برای افزایش عرضه مسکن و ساخت و ساز توسط انبوه سازان بود.
تمام کارشناسان به خوبی می دانند که تولید مسکن می تواند موجب ایجاد اشتغال در کشور که بطور غیر مستقیم 2 هزار فرصت شغلی ایجاد می کند شود، بنابراین دولت آینده باید طرحی ارائه کند تا با ارائه تسهیلات بانکی به انبوه سازان،آنها را برای ساخت و ساز بیشتر ترغیب کند.
موضوعی که امید است دولت آینده به آن اهتمام ورزد این است که با ارائه تسهیلات بانکی مناسب و سپس انتقال آن به خریداران مسکن علاوه بر اینکه عرضه و تولید مسکن را تقویت می کند موجب ثبات قیمت مسکن نیز شود.
*در این گزارش پاره ای از مطالبی که کاندیداها در بخش مسکن مطرح کرده اند، عمدتا حول محور مسکن مهر بوده نشان از ابهام برنامههای آنان برای بخش مسکن است را با هم می خوانیم:
*ولایتی: دور بودن مسکنمهر از مهاجرت جلوگیری می کند علیاکبر ولایتی: مسکن مهر که توسط دولت انجام شده است، اقدام مناسبی بوده است. یکی از مسائلی که در مسکن مهر باید مورد توجه قرار بگیرد زیرساختهای مسکن اعم از آب، برق و گاز است. علت آنکه مساکن مهر در مناطق دور از شهرهای بزرگ ساخته میشود این است که از مهاجرت شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ جلوگیری شود ولی در نزدیک شهرهای بزرگ نیز باید مسکن ساخته شود. *قالیباف:در بافتفرسوده مسکن میسازم/مسکن مهر دو اشکال داشت
محمدباقر قالیباف: مسکن مهر با وجود اینکه اقدام خوبی بود دو اشکال به آن وارد است؛ اول اینکه این کار باید با همین شتاب ادامه پیدا کند اما در وهله اول کیفیت ساخت باید بالا برود. درعینحال چرا ما وقتی بافتفرسوده داریم و میتوانیم در داخل شهر که زیرساختهایی همچون مترو، آب و برق و تلفن وجود دارد، در بیابان خانهسازی میکنیم. در حال حاضر در تهران 14 هزار هکتار بافت فرسوده وجود دارد.
*غرضی:مشکل مسکن در اشتغال است کاری که در مسکنمهر انجام شد خوب بود سیدمحمد غرضی: بخش اصلی گرفتاری کسانی که مسکن ندارند، برای این است که اشتغال نداشتند و نتوانستند پسانداز کنند، دولتهای گذشته به این کار موفق نشدند؛ به همین دلیل به این شرایط دچار شده که یک دفعه تعداد زیادی از افراد بدون مسکن باقی ماندند.
*روحانی: مسکنمهر نیازمند اصلاح است حسن روحانی: طرح مسکن مهر با وجود مشکلاتی که دارد از اصل کاری پسندیده است؛ اما قرار بود که 200 هزار واحد مسکونی در طول 10 سال ساخته شود، اما این به یک و نیم میلیون واحد مسکونی تبدیل شد و همین شتابزدگی در ساخت سبب شد تا این کار بدون اصول فنی و مهندسی ساخته شود. هیچ چارهای نیست تا این اشکالات در دولت آینده رفع شود.
*رضایی:تسهیلات خرید مسکن میدهم محسن رضایی: طرح مسکن مهر طرح خوبی بود و اگر با پولهای بدون پشتوانه جلو نمیرفت بهتر میبود. باید مسکن مهر را با اصلاحات انجام بدهیم. در بسیاری از کشورها تسهیلات مناسبی برای خرید مسکن تدارک دیده میشود، بنابراین بهتر است ما نیز چنین کاری را دنبال کنیم.
*جلیلی:کاری که در مسکنمهر انجام شد خوب بود سعید جلیلی: کاری که در مسکنمهر انجام شد خوب بود. اما اگر ما نتوانیم یک سیاستهای اساسی داشته باشیم هر قدر هم مثل مسکن مهر تولید کنیم در موضوع قیمت مسکن که یک فشار اصلی را به طبقات اجتماعی میآورد نمیتوان موفق بود. دو نوع تقاضا در بازار مسکن وجود دارد یکی مصرفی و دیگری سرمایهای که این تقاضا با هدف کسب سود، خرید میکند.