اعراب و دور زدن تنگه هرمز

علی رمضانی

در یک سال گذشته و با توجه به افزایش تنش بین ایران و غرب و همچنین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کشور های منطقه اندک اندک تمایل خود را به دور زدن تنگه هرمز نشان داده اند

در یک سال گذشته و با توجه به افزایش تنش بین ایران و غرب و همچنین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کشور های منطقه اندک اندک تمایل خود را به دور زدن تنگه هرمز نشان داده اند .

در این بین اگر به تحولات ماه های گذشته نگاهی داشته باشیم باید گفت از یک سو با افزایش حضور نظامی وامنیت نیروهای غربی وامریکایی در خلیح فارس و همچنین تهدیدات یک سال گذشته تهران در بستن تنگه هرمز در شرایط ویژه اینک این کشورهای عربی منطقه هستند که بیش از هر زمانی به اتخاذ راهبرد دور زدن تنگه هرمز امید بسته اند. در این بین در هفته گذشته از یک سو شاهد انتقال 500 هزار بشکه نفت از از میدانهای نفتی حبشان به بندر فجریه از راه خط لوله استراتژیک «حبشان-فجیره» بوده ایم.

در این راستا امارات با این این خط لوله 360 کیلومتری نفت تولیدی در شرق ابوظبی را از میدان‌های نفتی حبشان به بندر فجیره در ساحل دریای عمان منتقل کرد و قصد دارد تا با تکمیل این طرح و رساندن صدور صادرات نفت از این خط لوله به یک و نیم میلیون بشکه دیگر نیازی به انتقال 75 درصد از نفت صادراتی خود با نفتکش و از راه تنگه هرمز نداشته باشد .

از سویی دیگر نیز عربستان به عنوان مهمترین تولید کننده نفت تلاش کرده است تا با همین رویکرد به نوعی در راستای کاهش نقش استراتژیک تنگه هرمز گام بردارد. چنانچه این کشور نیز به تازگی خط لوله ای قدیمی متصل به دریای سرخ را برای انتقال روزانه یک میلیون و ششصد هزار بشکه نفت به سواحل دریای سرخ بازگشایی کرد. انتقال نفت در این خط لوله که از سال 1990 متوقف شده بود و در سال‌های اخیر از آن برای انتقال گاز استفاده می‌شد، با ایجاد تغییراتی در آن برای انتقال نفت خام آماده شده است. در بعد دیگری از این راهبرد عراق نیز تلاش کرده است تا از وابستگی خود به تنگه هرمز بکاهد چنانچه هر چند برخی از سیستم خطوط لوله‌ی فعال و برنامه‌ریزی شده‌ی صادرات نفت عراق همچون مسیر عربستان سعودی متوقف و نیازمند تعمیرات اساسی است اما این کشور خطوط لوله هایی را به بانیاس سوریه و.. را نیز در نظر دارد .

آنچه مشخص است از یک سو هم اکنون روزانه تا 17 میلیون بشکه نفت، معادل 20 درصد از کل نفت معامله شده در جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند. این تنگه که باریکه‌ای با عرض 21 مایل دارد تنها دو مایل آن برای نفتکش‌های بزرگ قابل عبور است نفت صادراتی امارات، عراق، قطر، کویت، عربستان و ایران را نیز از خود عبور می دهد .

در این بین هر چند راه اندازی خطوط لوله امارات و عربستان به تنهایی می تواند حدود دو تا سه میلیون بشکه نفت را جابجا کند، اما تا فاصله عبور هفده میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز فاصله زیادی است.

لذا باید گفت جدا از عراق که به نوعی با محدودیت‌هایی در استفاده از خلیج فارس با توجه به ساحل کم روبرو است کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اکنون میکوشند تا با تدوین استراتژی و راهبردهای دقیق نفتی وامنیتی بیش از هرزمانی از وابستگی خود به تنگه هرمز و بکاهند و مانع از تاثیر گذاری راهبردهای امنیتی وسیاسی ایران بر صادارت نفت آنان شود .در این راستا این راهبرد هر چند نیازمند اهرم ها و ابزارهای گسترده ای است اما بی شک در کوتاه مدت و بلند مدت می‌تواند بر منافع ملی و امنیت ایران نیزتاثیر گذار باشد.

مرجع : آفرینش