سند مواجبگیری آخوندهای درباری در دوره رضاشاه

امام خمینی:ممكن است هزاران روایت را نشر بدهند كه از عمال ظلمه و آخوندهای درباری در تعریف سلاطین جعل شده است، به طوری كه ملاحظه می كنید با دو روایت ضعیف چه بساطی راه انداخته اند

در این سند كه در كتاب «از سیاست تا فرهنگ» نوشته عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) چاپ شده، نامه ای از رئیس وقت اداره كل شهربانی دیده می شود كه در آن با اشاره به در پیش بودن ماه محرّم و صفر، درباره این كه «عده ای از اشخاص غیرصالح » در ضمن وعظ پاره ای اظهارات در مجامع بنمایند كه با سیاست دولت مغایرت داشته باشد، هشدار داده شده است

همزمان با ایام آغاز عزاداری شهدای كربلا، بازخوانی برخی اسناد دوران پهلوی در خصوص مزدبگیری افرادی كه در فرهنگ اسلامی از آنان به عنوان «آخوند درباری» یاد می شود، خالی از لطف نیست.

به گزارش سرویس فرهنگی «آینده»، طبق این سند، از سال 1315 تا 1320، تنها 33 واعظ مورد تایید مجاز به سخنرانی در تهران و شهرستانها بوده اند كه برای آنها مواجبی نیز تعیین شده بود و دیگر علما و روحانیون امكان سخنرانی عمومی نداشته اند و تنها بعد از شهریور 1320 و پایان قدرت رضا شاه دیگر روحانیون نیز امكان وعظ و خطابه یافته اند.

در این سند كه وبلاگ قائم مقام از كتاب «از سیاست تا فرهنگ» نوشته دكتر حسام الدین آشنا (عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)) نقل كرده، نامه ای از رئیس وقت اداره كل شهربانی دیده می شود كه در آن با اشاره به در پیش بودن ماه محرّم و صفر، درباره این كه «عده ای از اشخاص غیرصالح » در ضمن وعظ پاره ای اظهارات در مجامع بنمایند كه با سیاست دولت مغایرت داشته باشد، هشدار داده شده است. 

سند شماره 11   وزارت كشور بتاریخ 1321/10/   اداره كل شهربانی شماره 14451/21469   محرمانه - مستقیم - فوری

جناب آقای نخست وزیر

محترماً بعرض مبارك میرساند: از سال 1315 تاكنون سی و هفت نفر از وعاظ بشرح صورتی كه تلوا تقدیم میگردد بنا بدستور دولت از طرف شهربانی16 نفر برای مركز و 17 برای شهرستانها بمنظور وعظ و ایراد خطابه در مساجد طبق برنامه وزارت فرهنگ تعیین شده و ماهیانه جهت آنها در حدود مبلغ 10650ریال از وزارت فرهنگ حواله میشده كه بموجب اسناد ارسالی بوزارتخانه مزبور بعنوان كمك هزینه بآنها داده شده است - تا جریانات شهریور سال1320 جز عده مزبورسایر وعاظ مجاز بوعظ نبوده ولی از آن ببعد وعاظ دیگر نیز كمافی السابق بامر وعظ و ایراد خطابه و خواندن روضه مشغول شده اند.

چون ماه محرّم و صفر در پیش و یقین است عده ئی از اشخاص غیر صالح بعنوان سوگواری مبادرت به وعظ و ایراد خطابه بنمایند و ممكن است در ضمن وعظ پاره ای اظهارت در مجامع بنمایند كه با سیاست دولت مغایرت داشته باشد و نظر باینكه تكلیف اقدام درباره این قبیل اشخاص معلوم نیست مستدعی است در صورت تصویب امر و مقرر فرمایند كمیسیونی در وزارت فرهنگ با عضویّت نمایندگان وزارتخانه های كشور - دادگستری و فرمانداری نظامی و اداره كل شهربانی تشكیل شده موضوع را مورد مطالعه قرار داده و نظریّات خود را بعرض برسانند.

رئیس اداره كل شهربانی - سرتیپ اعتماد مقدم

امام خمینی چند سال بعد هنگام تبعید در نجف در مباحث ولایت فقیه خود، این گونه روحانیون تحت نفوذ ظلمه را این گونه توصیف می كنند: «ممكن است هزاران روایت را نشر بدهند كه از عمال ظلمه و آخوندهای درباری در تعریف سلاطین جعل شده است، به طوری كه ملاحظه می كنید با دو روایت ضعیف چه بساطی راه انداخته اند و آن را در مقابل قرآن داده اند، قرآن كه جدیت دارد بر ضد سلاطین قیام كنید و موسی را به قیام علیه سلاطین وا می دارد. علاوه بر قرآن مجید، روایات بسیاری در مبارزه با ستمگران و كسانی كه در دین تصرف می كنند وارد شده است. تنبل ها اینها را كنار گذاشته، آن دو روایت ضعیف را كه شاید «وعاظ السلاطین» جعل كرده اند، در دست گرفته و مستند قرار داده اند كه باید با سلاطین ساخت و درباری شد». (ولایت فقیه، ص ۶۵ ـ ۶۴)

موضوع آخوندهای درباری، بعدها توسط امام خمینی تشریح شد و ایشان از جمله در پیام به ملت ایران در سالگرد كشتار خونین مكه اظهار كردند:«اگر مسلمانان نمی بینند كه امروز مراكزوهابیت در جهان به كانونهای فتنه و جاسوسی مبدل شده اند، كه از یك طرف اسلام اشرافیت، اسلام ابوسفیان ، اسلام ملاهای كثیف درباری، اسلام مقدس نماهای بیشعور حوزه های علمی و دانشگاهی، اسلام ذلت و نكبت، اسلام پول و زور، اسلام فریب و سازش و اسارت، اسلام حاكمیت سرمایه و سرمایه داران بر مظلومین و پابرهنه ها، و دریك كلمه "اسلام امریكایی" را ترویج می كنند؛ و از طرف دیگر، سر بر آستان سرور خویش، امریكای جهانخوار، می گذارند. »(جلد بیست و یكم - صفحه 74 - 29 تیر 1367 / 5 ذی الحجه 1408)