از مباحث مهمی که معمولاً در امر ازدواج از آن خیلی سخن به میان می‌آورند، بحث قسمت است. مثلاً بزرگترها معمولاً به جوانان می‌گویند: در ازدواج سخت گیری نکنید، اگر قسمت باشد می شود، قسمت نباشد نمی شود.
ازدواج انتخاب است یا قسمت؟!

قسمت به معنای عدم نقش و اراده انسان در رخدادهای زندگی از جمله ازدواج، درست نیست، زیرا انسان آزاد و دارای اختیار آفریده شده ‌است، البته این آزادی مطلق نیست، بلکه مستند به اراده و مشیت خداوند است.
برای تحقق یک رخداد مثل ازدواج، عوامل گوناگونی از جمله اراده انسان دخالت دارد که البته در طول اراده خداوند است. مثلاً برای اینکه لامپ منزل شما روشن شود، باید نیروگاه برقی باشد که نیروی برق را تولید کند، از نیروگاه تا منزل شما سیم‌کشی شود، درسیمها نیروی الکتریسیته جریان داشته باشد و شما نیز کلید برق را فشاردهید. اگر هر یک از این عوامل وجود نداشته باشد، لامپ روشن نمی شود.
در رابطه با مسئله ازدواج هم همین طور است، یعنی افراد باید برای ازدواج ابتدا اراده و اقدام کنند. بعد فرایند خواستگاری را بگذرانند.
اما در نهایت اگر توکل بر خدا کنند، ممکن است خداوند به جهت مصالحی که نمی‌دانند، اراده خود را بر اراده آنها حاکم کند و با وجود شرایط مناسب ظاهری، آن ازدواج به سامان نرسد.
علاوه بر حكم عقل و منطق، روایاتی كه در آن معیارهای انتخاب همسر ذكر شده دلیل محكمی بر دخالت انسان در سرنوشت خویش است
آن چه در بین مردم معروف است كه در ازدواج قسمت و تقدیر دخالت دارد و قبلاً همه چیز معلوم و مشخص شده است، یا مثلاً می گویند: فلان دختر «قسمت» فلان پسر است و آن پسر قسمت این دختر نیست و یا اگر قسمت باشد خودش درست می شود و دیگر لازم نیست ما كاری بكنیم و اگر قسمت نباشد، ما هر كاری هم بكنیم فایده‌ای ندارد، و سخنانی از این قبیل، صحیح نیست و هیچ ریشه دینی و عقلی ندارد. همان طور كه به روشنی، اختیار و انتخاب را در خرید و فروش، انتخاب شغل و تعیین رشته تحصیلی می‌بینیم در ازدواج نیز كه موضوع مهم و سرنوشت سازی است، مشاهده می‌كنیم.

ازدواج انتخاب است یا قسمت؟!

علاوه بر حكم عقل و منطق، روایاتی كه در آن معیارهای انتخاب همسر ذكر شده دلیل محكمی بر دخالت انسان در سرنوشت خویش است. پیشوایان دین به ما توصیه كرده اند كه در انتخاب همسر نهایت دقت را مبذول کرده و چشم بسته ازدواج نكنیم، چرا كه ازدواج یك موضوع حیاتی است و برای هر كس به طور طبیعی در طول زندگی ‌اش فقط یك بار اتفاق می افتد.
بر این اساس، افراد نباید دست روی دست گذاشته و به امید بخت و شانس و قسمت بنشینند، بلكه چه پسر و چه دختر باید خود را برای این تصمیم سرنوشت ساز آماده نموده و با كمال دقت و خردورزی و با كمك تجارب خانواده و راهنمایی های مشاوران دلسوز و كاردان، فرد مورد نظر را انتخاب كنند. چرا كه منشأ و سرچشمه بسیاری از گرفتاری ها و بدبختی ‌های انسان غفلت و بی ‌تفاوتی است.
اگر شما در ازدواجتان اقدام کردید و به سرانجام نرسید و خود در عدم تحقق آن دخالت نداشتید، مطمئن باشید به مصلحت شما نبوده و دیگر جای رنجش و ناراحتی نیست و این را می‌توان قسمت الهی دانست. پس قسمت به این معنا درست و به معنای عدم اراده انسان نادرست است
غفلت در تمام امور خسارت‌بار است و در مسأله انتخاب همسر، خسارت‌بارتر. ممكن است یك لحظه غفلت و یا انتخاب غیرصحیح، یك عمر پشیمانی و حسرت را به دنبال داشته باشد.همان طور که افراد زیادی را مشاهده می کنیم كه علت ناكامی‌های خود از زندگی زناشویی را یك لحظه غفلت در انتخاب همسر می دانند.
امام علی‌(علیه السلام) فرمودند: خدای منزه را به تغییر اراده ‌های آهنین شناختم. (نهج‌البلاغه،کلمات قصار،250)
اگر شما در ازدواجتان اقدام کردید و به سرانجام نرسید و خود در عدم تحقق آن دخالت نداشتید، مطمئن باشید به مصلحت شما نبوده و دیگر جای رنجش و ناراحتی نیست و این را می‌توان قسمت الهی دانست. پس قسمت به این معنا درست و به معنای عدم اراده انسان نادرست است.