پس از 14 سال جايزه ادبيات نوبل به شعر بازگردانده شد

توماس گوستا ترانسترومر متولد سال 1931 در استكهلم سوئد، شاعر و مترجمي است كه آثارش همواره تأثير عميقي بر علاقمندان آثار سوئدي زبان داشته است

آكادمي نوبل پس از اهداي جايزه نوبل ادبي سال 1996 به ويسواوا شيمبروسكا، شاعر لهستاني، 14 سال پياپي اين جايزه را به نويسندگان اهدا كرد و نوبل ادبيات 2011 به توماس ترانسترومر، شاعر سوئدي رسيد.

به گزارش ايبنا به نقل از پايگاه رسمي جايزه نوبل 6 اكتبر (14 مهر) 2011 ميليون‌ها بيننده و شنونده در سراسر جهان در انتظار فرارسيدن ساعت يك بعدازظهر به وقت مركزي اروپا (2:30 به وقت ايران) بودند تا بدانند نوبل ادبيات 2011 به نام كدام نويسنده يا شاعر رقم مي‌خورد؟

پس از هفته‌ها حدس و گمان، از محافل ادبي حرفه‌اي گرفته تا نظرسنجي در شبكه‌هاي اجتماعي، نام‌هايي چون آدونيس، ترانسترومر، موراكامي، كو اون، آسيه جبار، باب ديلان، فيليپ راث و جويس كارول اوتس به نظر عده بيشماري از منتقدان و علاقمندان به شعر و داستان شايستگي دريافت مدال نوبل ادبي 2011 را دارا بودند.
با اين كه امسال هم طبق رسم سال‌هاي گذشته بسياري در انتظار غافلگير شدن از سوي آكادمي نوبل بودند، اين بار نوبل ادبي بيشتر با آدونيس يار نبود.بر اساس گزارش لدبروكس،موسسه شانس و احتمالات بريتانيا، آدونيس،شاعر سوريه اي شايسته اصلي نوبل امسال و توماس ترانسترومر ناشناس، بخت دوم دريافت اين جايزه بود.

زندگينامه توماس ترانسترومر 

به گزارش فرهيختگان، وي در سال ۱۹۳۱ در استكهلم به دنیا آمد. پدرش سردبیر بود. توماس ترانسترومر در سال ۱۹۵۶ لیسانس روانشناسی گرفت و سپس در بخش روان‌درمانی دانشگاه استكهلم استخدام شد. از سال ۱۹۸۰ در وزارت كار به‌عنوان روانشناس مشغول كار شد. او در سال ۱۹۶۶ جایزه بلمان، در سال ۱۹۷۹ جایزه دونیو، در سال ۱۹۸۱ جایزه پتراركا، در سال ۱۹۸۲ جایزه پیشگامان ادبی، در سال ۱۹۸۸ جایزه پیلوت، در سال ۱۹۹۰ جایزه داوران شمال و در سال ۱۹۹۶ جایزه آگوست را برنده شد. قاطعیت آن‌كادر شده و وضوح بی‌نظیر زاویه‌های تصویری زبانی و اصالت متن او باعث شده كه ترانسترومر را یكی از بزرگترین شاعران سوئد در دوران بعد از جنگ به حساب بیاورند. او ترجیحا از قوافی دوران آنتیك استفاده می‌كند، به‌خصوص در آن شعرهایی كه وصف طبیعت هستند، و با این تفصیل او یكی از نوابغ شعر سوئد است. ترانسترومر در توصیفش از جهانِ سرد و بی‌روح بیرون و درون بی‌همتاست. شعر ترانسترومر نوعی تحلیل پیگیر و مستدام از معمای هویت فردی در برابر لابیرنت‌های پرپیچ و خم جهان است. ترانسترومر شعر معاصر آمریكا را به سوئدی ترجمه كرده است. از آن جمله است ترجمه آثار رابرت بلای. خیلی از منتقدان سوئد معتقدند كه او بزرگ‌ترین شاعر سوئد است. 

شعري از ترانسترومر با برگردان فارسي

بیداری، پریدن با چتر از رویاست
آزاد از چرخه نفس‌گیر، مسافر
سمت قلمرو سبز صبح، سقوط می‌كند
اشیا به جانب اوج، شعله می‌گیرند
مرد- در جای چكاوك لرزان-
چراغ‌های چرخان در اعماقِ؛ نظم نیرومندِ ریشه‌ها را
احساس می‌كند
اما بر خاك، خرمی‌ای هست كه ایستاده
در جریانِ حاره گرمسیری
با بازوانی افراشته
گوش به آهنگِ تلمبه خانه‌ای ناپیدا
و او به سوی تابستان، غرق می‌شود
آرام از طنابی فرود می‌آید در دهانه آتشفشانش
از میان لایه‌های سبز مرطوب سالیان
لرزان زیر توربین آفتاب
اینگونه این سفر عمود در بطن لحظه قطع می‌شود
و بال‌ها وسیع می‌شود
تا حد دم گرفتن مرغ ماهیخوار بر آب روان
نوای بینوایی از عصر پارینه سنگ
بر فراز بی‌پایگی آویزان است
در ساعات نخست روز
آگاهی می‌تواند جهان را فراگیرد
چون دستی كه سنگ گرم از خورشید را

مسافر زیر درخت ایستاده است
پس از سقوط در چرخه تنومند مرگ
نوری عظیم آیا
بالای سرش خواهد شكفت؟