ایران موزه‌ای در حد استاندارد جهانی ندارد
سارا طالبی‌زاده
حمايت , 26 ارديبهشت 1392 ساعت 21:01
موزه‌ها به دلیل بی‌توجهی، سهم بسیاری اندکی در جذب گردشگر داخلی دارند و هیچ جذابیتی نیز برای گردشگران خارجی ایجاد نکرده‌اند
برای توسعه گردشگری در کشور زیرساخت‌های متعددي نياز اســت؛ اما در اين روند گاهی برخی از عناصر کلیدی مورد بی‌مهری و کم توجهی قرار می‌گیرند.
در این میان می‌توان موزه‌ها را مهم‌ترین بخش مورد غفلت قرار گرفته میراث فرهنگی کشور دانست؛ زیرا اکنون به دلیل بی‌توجهی، سهم بسیاری اندکی در جذب گردشگر داخلی دارند و هیچ جذابیتی نیز برای گردشگران خارجی ایجاد نکرده‌اند. این در حالی است که بیشتر کشورهای دنیا به موزه‌ها اهمیت زیادی می‌دهند؛ برای نمونه در آلمان 8 هزار و 500 موزه وجود دارد که مانند مغناطیس، گردشگران را به خود جذب می‌کنند؛ اما تعداد موزه های فعال ایران به زور به عدد 350 می‌رسد. دکتر یوسف منصورزاده، استاد دانشگاه آموزش عالی میراث فرهنگی، در گفت‌وگو با «حمایت» به آسیب‌شناسی وضع موزه های کشور پردخته است.
استاد دانشگاه آموزش عالی میراث فرهنگی درباره وضع موزه‌ها در ایران می‌گوید: با اینکه اکنون سرعت توسعه موزه‌ای در جوامع توسعه‌یافته، شتاب زیادی دارد؛ ولی متأسفانه این شتاب در موزه‌های ایران دیده نمی‌شود.
وی فاصله موزه‌های ایران با استانداردهای جهانی را بسیار زیاد می‌داند و تاکید می‌کند: باید به این نکته توجه کرد که از نظر کیفی هیچ یک از موزه‌های ایران در حد استانداردهای جهانی نیستند و امکانات و تجهیزات لازم برای انتقال اطلاعات به جامعه و ایجادجذابیت برای بازدیدکنندگان را دراختیار ندارند. از نظر کمی نیز تعداد موزه‌ها کافی نیست حتی خیلی از شهرها با وجود برخورداری از سابقه دیرین شهرنشینی یک موزه هم ندارند.
کمبود موزه فقر فرهنگی می‌آورد
«امروز همه به این نتیجه رسیده‌اند که فقدان وجود موزه در جامعه سبب فقر فرهنگی می‌شود.» این استاد دانشگاه با بیان این نکته، اضافه می‌کند: افزایش موزه برای مبارزه با فقر فرهنگی ضروری است و باید در این زمینه سرمایه گذاری‌های زیادی صورت گیرد؛ البته کمبود موزه‌ها، به غیر از فقر فرهنگی، فقر مادی را هم در جامعه به دنبال خواهد داشت. مدیر کارگروه موزه‌داری در توضیح تاثیر اقتصادی رونق موزه‌ها
می گوید: فعال بودن موزه‌ها، سبب مهارت‌آموزی می‌شود و این امر توسعه فکر و اندیشه در جامعه را به دنبال خواهد داشت و تداوم این روند به طور حتم فقر فرهنگی و فقر مادی را از بین می‌برد که برای محقق شدن این اتفاق باید پژوهش‌های بیشتری صورت گیرد؛ اما متأسفانه ما مرکز پژوهشی در زمینه موزه‌ها نداریم.
تاسیس موزه نیازمند کار پژوهشی است
این مدرس دانشگاه درباره شرایط تاسیس موزه‌ها در ایران هم اظهار می‌کند و می گوید: در همه کشورهای توسعه‌یافته برای تاسیس یک موزه کار پژوهشی انجام می‌شود؛ عنصر مهمی که در کشور ما به آن توجه نمی‌شود، در نتیجه ما با امکانات و هزینه‌های زیاد، موزه‌هایی را راه‌اندازی می‌کنیم که قابلیت استفاده ندارند.
وی در مورد ضرورت پژوهش قبل از راه‌اندازی موزه توضیح می‌دهد و می‌گوید: برای راه‌اندازی و تأسیس یک موزه باید به این نکته مهم توجه کرد که این موزه برای چه مخاطب و با چه ویژگی‌هایی ساخته می‌شود؛ همچنین باید نیازسنجی‌های زیست‌محیطی و ظرفیت‌های منطقه‌ای که موزه در آن ساخته می‌شود، مورد توجه قرار گیرد که در غیر این صورت هدررفت هزینه و سرمایه را به دنبال خواهد داشت.
هر بنای تاریخی قابلیت موزه شدن را ندارد
منصوری همچنین معتقد است که هر بنای تاریخی قابلیت تبدیل شدن به موزه را ندارد. وی در این باره اظهار می‌کند: متأسفانه مرسوم شده است که برخی با کمترین هزینه به دنبال تغییر کاربری بناهای تاریخی یا همان خانه‌ها و حمام‌های تاریخی به موزه هستند؛ اما باید تاکید کرد که همه بناها قابلیت این کاربری را ندارند. هرچند که بناهایی مثل حمام گنجعلی‌خان وقتی به موزه تبدیل شد؛ برآیند خوبی داشت، این یک اصل کلی نیست.این استاد دانشگاه یادآور می‌شود: البته اگر دلیل راه‌اندازی موزه در بنای تاریخی، حفظ بنا باشد، با رعایت معیارها مانعی ندارد.منصوری موزه را یک موسسه می‌داند که در آن واحدهای مختلف به صورت هماهنگ برای فعالیت‌های پژوهشی، آموزش و نمایش کار می‌کنند. وی تصریح می‌کند: با این اوصاف یک موسسه و نهاد نمی‌تواند همیشه جایگاهی در یک بنای تاریخی داشته باشد؛ بلکه باید برای راه‌اندازی یک موزه، فضایی برای آن با ویژگی‌های همان شهری که در آن ساخته می‌شود، در نظر گرفت؛ زیرا معماری یک موزه باید به گونه‌ای باشد نگین آن شهر به شمار رود.
مدیریت موزه‌ها باید در حد کلان باشد
مدیر کارگروه موزه‌داری در باره اداره موزه‌ها نیز چنین بیان می‌کند: مدیریت هم مشکل دیگر موزه‌داری در ایران است؛ مدیریت موزه‌ها باید در حد کلان باشد؛ اما متأسفانه موزه‌های ما در زیرمجموعه پایین‌ترین واحدهای اداری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جای گرفته‌اند.
وی ادامه می‌دهد: ذات موزه بر مبنای فعالیت‌های اجتماعی و ارتباطات قوی با مراکز علمی-آموزشی است که اکنون به دلیل نداشتن اختیار تام از سوی مدیران موزه‌ها، این کار عملاً انجام نمی‌شود.
وی جایگاه آموزش در موزه‌داری را نیز قابل تأمل می‌خواند و می‌گوید: منابع انسانی دارای اهمیت ویژه‌ای در موزه‌داری است؛ یعنی افرادی در موزه‌ها باید به مراجعان خدمات ارایه کنند که اهل پژوهش باشند و آموزش‌های لازم را در این حوزه کسب کرده باشند؛ به عبارت دیگر، دانش موزه‌داری که امروز حرف اول را می‌زند باید آموزش داده شود.
موزه، عامل انتقال علم و فرهنگ به گردشگران
منصوری درباره تأثیر موزه‌ها در جذب گردشگر هم می‌گوید: به طور حتم با ورود یک گردشگر به منطقه یا شهری، زمان برای بازدید از تمام مکان‌های گردشگری و تورق تاریخ آن وجود ندارد؛ بنابراین موزه بهترین امکان برای انتقال علم، فرهنگ و هنر آن منطقه مورد بازدید است. وی اضافه می‌کند: گام اول یک گردشگر فرهنگی، بازدید از موزه است؛ بنابراین ما باید شرایط را طوری مهیا کنیم که یک گردشگر خارجی در بازدید از هر موزه بتواند تاریخ، اطلاعات و ظرفیت‌های آن منطقه را به دست آورد؛ به همین دلیل اگر موزه‌های ما استاندارد باشند می‌توانند در جذب گردشگر عامل مهمی محسوب شوند.
ایرانی‌ها موزه نمی‌روند
منصوری در مورد میزان استقبال ایرانی‌ها از موزه‌ها هم اظهار می‌کند: غالباً زمان بازدید ایرانی‌ها از موزه به تعطیلات نوروزی تابستانی یا آخر هفته مختص می‌شود که موزه‌ها باید از این فرصت‌ها بهترین بهره را ببرند تا بازدید گردشگر داخلی تداوم پیدا کند.
وی مخاطب‌شناسی و جذب آنان را وظیفه مسئولان موزه‌ها می‌داند و یادآور می‌شود: باید برای جذب و بازدید گردشگر داخلی از یک موزه برنامه‌های متنوعی در نظر گرفت.
موزه مکانی برای بصری کردن فرهنگ
مدیر گروه موزه‌داری با بیان این تعریف که موزه مکانی برای بصری کردن فرهنگ است، جایگاه موزه‌های نوین در جذب گردشگر را غیر قابل انکار می‌داند و می‌گوید: هر موسسه و نهادی که قصد اطلاع‌رسانی و حفاظت از میراثی را داشته باشد در زمره «موزه‌ها» قرار خواهد گرفت؛ بنابراین باغ موزه‌ها، اکوموزه‌ها و ... که امروز در حال گسترش‌اند در فهرست موزه‌ها قرار می‌گیرند و ما شاهد استقبال قابل توجهی از این موزه‌ها به دلیل داشتن فضای باز، اطلاع‌رسانی‌های کامل و انتقال مفهوم‌های فرهنگی هستیم.
کد مطلب: 5733
آدرس مطلب: http://titronline.ir/vdcj.teifuqeatsfzu.html?5733