تيترآنلاين - یک کتاب و پانزده مترجم

بازار طبع آزمایی درحیطه ترجمه داغ است و همین مسئله موجب بروز ترجمه های همزمان شده است

مهدی غبرایی گفت: بازار طبع آزمایی درحیطه ترجمه داغ است و همین مسئله موجب بروز ترجمه های همزمان شده است. به گزارش برنا، مهدی غبرایی از مترجمان نام آشنای کشور است. او در کارنامه خود ترجمه آثار مطرحی را ثبت کرده که «کوری»، «دل سگ»؛ «لیدی ال»؛ «فرزند پنجم»؛ «تربیت اروپایی»؛ «ساعت ها»، «موج ها»و... از این جمله‌اند. اخیرا ترجمه غبرایی از تازه ترین رمان خالد حسینی منتشر شده است. انتشار ترجمه او در حالی است که پیش از این نیز دو ترجمه از این کتاب وارد بازار نشر شده است. با این مترجم پیشکسوت درباره مشکل ترجمه همزمان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

طی ماه‌های اخیر که به بهانه ترجمه دوباره «آوای وحش» جک لندن با شما به گفت وگو نشستم، مشغول ترجمه تازه‌ترین اثر خالد حسینی بودید. حالا که ترجمه کتاب به انتها رسیده با دو ترجمه تازه از مترجمان دیگر از این اثر مواجه شده‌ایم، به نظر شما مسئله ترجمه همزمان یک اثر، آسیب نیست؟
قطعا آسیب است و این مشکل، دیرگاهی است که گریبان ترجمه ما را گرفته است. به هرحال، این معضل نه تنها مرتفع نشده که روز به روز با افزایش مترجمان جوان و تازه کار مضاعف نیز شده است. به نظر می‌رسد که بازار طبع آزمایی در حیطه تجربه داغ است.

اگرچه برای جلوگیری از بروز این مشکل مترجمان زیادی به اظهار نظر پرداخته‌اند اما خود شما فکر می کنید بهترین راهکاری که برای مرتفع کردن ترجمه همزمان می شود ارائه داد چیست؟
به نظرم، بهترین راه تاسیس بنیاد ترجمه است. اگرچه تصور می‌کنم تاسیس چنین نهادی باید به دست خود مترجمان و به دور از مداخله‌های دولتی صورت بگیرد تا شاهد بهبود روند ترجمه باشیم. طی سال‌های اخیر، عده ای از جوانان تصور می‌کنند می‌توانند از عهده ترجمه متون ادبی بر بیایند و با وجود آن که برخی از آنها اشراف و تسلط کافی به این وادی ترجمه را ندارند ولی به این کار مبادرت می‌ورزند.

این را می‌دانم که ترجمه شما از اثر تازه خالد حسینی به زودی چاپ می‌شود. با این حال، واکنش شما نسبت به دو ترجمه‌ای که اخیرا از تازه‌ترین رمان خالد حسینی منتشر شده چیست؟
وقتی ترجمه رمان تازه این نویسنده را آغاز کردم شنیدم که پانزده مترجم دیگر به شکل همزمان مشغول برگرداندن این اثر به فارسی هستند و حالا اخیرا می‌بینم که دو ترجمه منتشر شده است. البته از طرفی خوشحالم کارهایی که برای ترجمه انتخاب می‌کنم مورد پسند نسل جوان نیز هست و این مورد پسند واقع شدن باعث شده تا آنها نیز به سمت و سوی ترجمه این آثار گرایش پیدا کنند.

تبعات ترجمه همزمان چیست؟
یکی از آنها این است که قطعا در فروش آن کتاب تاثیر می‌گذارد. صرف نظر از این مسئله، از آنجایی که در ردیف معدود کشورهایی هستیم که به قانون کپی رایت پایبند نیستیم، ترجمه همزمان یک اثر اخلاقی قلمداد نمی‌شود. تصور می‌کنم اهالی رسانه و همین طور منتقدین ادبی می‌توانند تا حدودی در مرتفع کردن این مشکل تاثیر گذار باشند. در عین حال، سره از ناسره درنهایت مشخص می‌شود و مخاطب به خوبی می‌تواند در تشخیص ترجمه بد از خوب سهم داشته باشد. البته این حرف به این معنی نیست که جوان ها بد ترجمه می‌کنند. اما واقعیت این است که ترجمه مترجمی که سی سال عمر خود را در این مسیر صرف کرده با مترجم جوانی که تازه سر از تخم در آورده از زمین تا آسمان تفاوت دارد.

از این بحث که بگذریم فکر می‌کنید مهم‌ترین مولفه آثار خالد حسینی که توانست با اقبال خوبی از سوی مخاطبان سراسر جهان مواجه شود چیست؟
درباره خالد حسینی آنچه اهمیت دارد این است که او از جمله نویسندگانی بوده که به نیاز مطرح شده پس از یازده سپتامبر پاسخ داد و آن نیاز ضرورت شناخته شدن افغانستان در سطح جهان بود. در واقع، خالد حسینی با نگارش آثار خود به نوعی فرهنگ زادگاهش را منعکس کرد و این مسئله توانست نزد مخاطبان جهانی او با استقبال مطلوبی مواجه شود. اگرچه معتقدم او به واسطه قدم‌های جدیدی که بر می‌دارد به پختگی و اشراف کاملی دست یافته و هر کتابش یک گام پیش‌تر از آثار پیشین او است.

پس بازتاب رنج‌های افغانستان در آثار او باعث شهرت بیشترش شده است؟
همین طور است. به طوری که در «بادبادک باز» ما تقابل و رویارویی جامعه مردانه افغانستان را مشاهده می‌کنیم و در «هزار خورشید تابان» با ستم و رنجی که بر زن‌های افغان می‌رود مواجه می شویم. در کتاب سوم و تازه او که من نامش را «ندای کوهستان» گذاشته‌ام نیز می‌بینیم نویسنده پس لرزه های جنگ را دستمایه نگارش رمان خود قرار داده است.

اگر ممکن است درباره درونمایه اثر تازه او بیشتر توضیح دهید؟
این کتاب؛ صرف نظر از پرداختن به زوایای مختلف جنگ افغانستان،به مقوله مهاجرت و گسستن افغان ها از موطن خود نیز اشاره دارد.این که افغانی ها به دلیل شرایط موجود و مناقشات و مشکلاتی که در کشورشان وجود دارد ناچار به مهاجرت شده اند که خود حسینی نیز یکی از آنها است و این مهاجرت،آنها را با بحران هویت مواجه کرده است.او در کتاب «ندای کوهستان»به این مسئله اشاره می کند که مهاجرت،موجب مفارقت افغان ها از اصل خود شده است.روی این اصل است که می گویم کتاب حاضر در مقایسه با دو اثر پیشین او گامی به جلو بوده است.

«ندای کوهستان»چه وقت منتشر خواهد شد؟
این اثر طی روزهای گذشته از سوی انتشارات «ثالث»منتشر شده ولی هنوز عرضه نشده که امیدوارم در طول روزهای آتی این اتفاق بیفتد.