تيترآنلاين - افزایش قیمت «ارز» همراه با «عرض» رئیس کل

از مشكلات برجسته امروز محاسبه نكردن انعكاس‌هاي رواني سخنان و يا اطلاعيه‌هايي است كه مسئولين دولت علي‌الخصوص در بخش‌هاي اقتصادي، بانكي و پولي مي‌دهند

روزگاران دور وقتي شاگرد دبستاني بودم اين لغت ارز در لغت‌نامه دفن شده بود و سال به سال نه در بازار نه در مدرسه هنگام مشق و ديكته نويسي كسي با آن سروكاري نداشت. الاّ اينكه به صورت نادر و هر چند سال يك‌باري سر از جمله‌اي در مي‌آورد و معلم ما كه خدا رحمتش كند براي جلوگيري از اشتباه با صداي بلند در كلاس مي‌گفت، منظور ارز با «ز» است و تازه اول مشكل بود، چون ديكته را صحيح مي‌نوشتيم، اما از آقا معلم توضيح مي‌خواستم كه اين ارز با «ز» ديگر چه صيغه‌اي است؟ كجا يافت مي‌شود؟ مصرفش چيست؟ و...

اما امروز كه سري به بازار براي خريد مايحتاج زدم، فروشنده تفاوت نرخ ديروز و امروز را به كلام گهربار رئيس بانك مركزي كه تا 10 روز آينده قيمت ارز مرجع افزايش خواهد يافت، حواله داد و با لبخندي گفت، فعلاً تا 30 درصد افزايش قيمت داريم تا ببينيم در 10 روز آينده ماجراي ارز را رئيس كل بانك مركزي چگونه «عرض» خواهد كرد؟ پرسيدم حضرتعالي قبلاً بزاز بوديد؟ كه اين عرض دومي را اينگونه غليظ بريديد؟ پاسخ داد باور بفرمائيد «نه». اما اين رئيس كل بانك مركزي هر عرضي كه مي‌فرمايد موجب بريدگي بازار مي‌گردد و افزايش هزينه آن را هم مردم بايد بپردازند!

***

اگر چه بسياري از كارشناسان مالي و اقتصادي افزايش نرخ ارز مرجع را در جهت كم كردن مابه‌التفاوت نرخ ارز رسمي و مرجع مي‌شمارند و مي‌گويند براي تأمين ثبات بازار تك نرخي شدن ارز چاره‌‌ساز است. اما حالا و دير هنگام دولت مي‌خواهد چنين اقدامي كند. در نقد اين روش اعلام رئيس بانك مركزي، عضو هيأت نمايندگان اتاق ايران نوشته است، «در اقدامي رئيس كل بانك مركزي به طور رسمي اعلام كرد كه تا 10 روز آينده، قيمت ارز مرجع افزايش خواهد يافت. اعلام اين خبر به تنهايي براي ايجاد تحريك در بازار مؤثر بود. آنچنان كه قيمت‌ها به صورت يكباره افزايش يافت و بازار دلالي و سفته‌بازي بار ديگر رونق گرفت. سؤالي كه حال در اذهان شكل گرفته، آن است كه به چه دليل بانك مركزي به صورت رسمي، زمان افزايش نرخ ارز مرجع را اعلام كرد و با اين كار مهلتي 10 روزه براي ايجاد نابساماني در بازار به وجود آورد؟»

باور كنيد كه اگر در هر كشوري رئيس كل بانك مركزي اينگونه، آن‌هم با وعده 10 روز آينده افزايش نرخ ارز مرجع را اعلام مي‌كرد و موجب آشفتگي در بازار مي‌شد. به‌طوري كه امروز قيمت دلار در بازار آزاد از مرز 2320 تومان هم گذشت، قوه قضائيه به سرعت وارد ماجرا مي‌شد و از دولت و مسئول بانك مركزي ايجاد چنين آشفتگي در بازار را بازجويي مي‌كرد!

اعلام چنين خبري از سوي رئيس كل بانك مركزي در صدر اخبار شبكه‌هاي اطلاع‌رساني داخلي و خارجي قرار گرفته است. مهلت 10 روزه در حالي كه طي روزهاي گذشته بانك مركزي هيچ ارزي به بازار عرضه نكرده است. ارز مسافرتي را قطع و محدود كرده است. بانك‌ها نيز براي گشايش اعتبارها و «ال‌.سي»‌ها جواب نمي‌دهند و مي‌گويند در اين روزها و فعلاً نرخ ارز نداريم و شايد در 10 روز آينده به فرض اينكه بانك مركزي قيمت ارز مرجع را 1800 تومان اعلام كند باز تفاوت حدود 400 تومان و يا بيشتر با ارز در بازار آزاد خواهد داشت. فعلاً بايد در انتظار باشيد تا 10 روز آينده!

با اين روش از سوي بانك مركزي و اطلاع‌رساني رئيس اين نهاد نرخ برخي از كالاها ساعت به ساعت تغيير مي‌كند. همين ديروز يكي از مسئولين روزنامه درباره قيمت خريد كاغذ خبر از تغيير نرخ افزايشي لحظه‌به لحظه آن در بازار به خاطر مصاحبه رئيس كل بانك‌مركزي درباره تك‌نرخي كردن ارز و اعلام ارز مرجع تا 10 روز آينده را مي‌داد.

دو خبر در بازار مي‌چرخد. عده‌اي مي‌گويند فعلاً هر گونه خريد و فروش يا معامله را مسكوت بگذاريد تا 10 روز آينده كه افق نرخ ارز روشن گردد. گروهي هم خريداران را مي‌ترسانند و اطلاع مي‌دهند كه اگرچه تا 30 درصد در چند روز اخير افزايش قيمت ايجاد شده است، هرچه زودتر بخريد كه اگر امروز خريداري نكنيد فردا خيلي دير است و معلوم نيست نرخ ارز، حتي با اعلام نرخ ارز مرجع از سوي دولت ثابت بماند و اساساً بانك مركزي توان رقابت با نوسان قيمت دلار در بازار آزاد را داشته باشد! اگرچه رئيس كل بانك مركزي گفته است كه ذخيره‌ ارزي كافي براي تامين و گشايش اعتبارات وجود دارد.

از سوي ديگر قيمت سكه و طلا در بازار با آشفتگي از خبر و يا شايعه افزايش نرخ ارز مرجع به هم خورده است و بار ديگر از امروز سير صعودي پيدا كرده است. فضاي رواني شايعه‌سازي فراگير شده است كه اين تجربه نيز منجر به شكست خواهد شد همانگونه كه در گذشته با عجله تصميم‌سازي كردند و هرچند مدت يك سياست درباره ارز را محور رسمي بانك مركزي اعلام و دوباره و چندباره تجديد نظر مي‌كنند!

جدا از بحث‌هاي علمي، اقتصادي و نظرپردازي «اقتصاد پول» در ايران، از مشكلات برجسته امروز محاسبه نكردن انعكاس‌هاي رواني سخنان و يا اطلاعيه‌هايي است كه مسئولين دولت علي‌الخصوص در بخش‌هاي اقتصادي، بانكي و پولي مي‌دهند. يك نمونه آن همين مهلت 10 روز آينده است.ادامه روش بدون محاسبه فضاي رواني و محيط چرخش اخبار در بازار موجب تحريك به بي‌ثباتي آن شده است. شايد محاسبه زيان‌هاي اين تجربه و مشكلاتي كه براي مردم به وجود آورده است، تجديد نظر در آينده و محاسبه كارشناسي سخن گفتن و اطلاع‌رساني درباره تصميم‌گيري‌هاي دولت و مراكز و نهادهاي اقتصادي و مالي آن گردد. شايد!