تيترآنلاين - هدف از هدفمندي يارانه‌ها چه بود؟

آيا شرايط جاري در مقايسه با گذشته براي توليدكنندگان انرژي بهتر است يا بدتر؟

اين گفته رئيس مجلس «هدفمندي يارانه‌‌ها به درستي اجرا نشد.» باور اكثريت نمايندگان مردم در مجلس شوراي اسلامي و بسياري از كارشناسان اقتصادي كشور است. اين روزها در اغلب محافل سخن از بازنگري و بررسي طرح هدفمندي يارانه‌ها و چگونگي اجراي آن است. اين نياز ضروري و لازم را نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با شنيدن نظرهاي كارشناسان مي‌توانند انجام دهند. پرسش مردم نيز كه هزينه پرداز اصلي روش اجرايي طرح هدفمندي يارانه‌ها هستند، بررسي هزينه و فايده آن است. ادامه اين روش آيا در مسير درستي قرار دارد؟ و يا درعمل موجب آشفتگي و به هم ريختن نظم زندگي مردم شده است؟ پرسشي كه نياز به تحقيق و بررسي و به دست آوردن نتيجه‌اي واقعي از آن است تا نمايندگان مردم خود و جامعه را از آن مطلع سازند.

هدف از هدفمندي يارانه‌ها چه بود؟ اگر به مجموعه‌ ادبياتي كه درباره اين طرح قبل از تصويب آن در مجلس و قبل از اجراي آن نگاه كنيد. همه كساني كه از اين طرح و اجراي آن دفاع مي‌كردند از مسير اجراي آن هدف اصلي را به دست آوردن تعادل اقتصادي و نظم پذيري معيشت مردم در زندگي مي ديدند. تعادل اقتصادي امري تخيلي و يا تنها نظري نيست بلكه در ميدان عمل و اجرا با مقياس‌هايي معين ارزيابي مي‌گردد. از آن جمله تعادل درآمد و هزينه در سبد درآمدي و مخارج خانواده‌ها است. از آنجمله، كنترل بهينه تورم و جلوگيري از ركود است. از آنجمله، ممانعت از افسارگسيختگي نقدينگي در كشور است. از آنجمله، كارآفريني و افول منحني بيكاري است. از آنجمله، مطلوب نگهداشتن پول ملي و تعادل ارزش آن است. از آنجمله، تعادل در واردات و صادرات و افزوني ضرايب صادراتي درآمدزا بر واردات بي‌رويه و انباشتن بازار از كالاهاي غيرضرور خارجي است. از آنجمله، سامان بخشيدن به تجارت خارجي از طريق برنامه‌ريزي صحيح در وزارت بازرگاني و گمرك كشور و اطاق‌هاي صنفي و اقتصادي و ارزش‌يابي كارت‌هاي ويژه بازرگاني براي دريافت مجوز ورود كالاها است.

از آنجمله، كنترل نرخ‌ها از طريق تعادل در عرضه و تقاضا و توان خريد مردم است. از آنجمله، ايجاد تعادل در نرخ حامل‌هاي انرژي و سياست‌گذاري براي مصرف بهينه آن است. از آنجمله و بخصوص هدف رشد توليدات داخلي، حمايت از توليدكنندگان و سامان‌دهي زمينه‌ها براي گسترش و تشويق سرمايه‌گذاري‌هاي داخلي و خارجي است. از آنجمله، كوچك‌سازي دولت و بيرون كشيدن دست آن از جيب مردم و مبارزه واقعي با فساد براي بسط عدالت است.

از آنجمله، بهينه‌سازي سيستم مالياتي در كشور است. ممانعت از هزينه‌سازي بدون برنامه براي درآمدهاي نفتي و تدبير در كاهش به درآمدهاي نفتي در تنظيم بودجه كشور است.

از آنجمله، ارائه بيلان روشن و دقيق از درآمدهاي دولت و هزينه‌هاي آن به مردم است، به‌طوري كه مردم به‌جاي شنيدن و بمباران خبرهاي متناقض و رشد شايعات در جامعه، همواره صورت‌حساب كلان مالي دولت را در اختيار داشته باشند و سرانجام هدف از هدفمندي يارانه‌ها اين بود كه جامعه اعتماد، نشاط و اميدواري به آينده داشته باشد. حالا اين شما و اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها و مقايسه آن با اهداف ‌آن و بدست آوردن يك صورت حساب از هزينه و فايده در سنجش مديريت دولت و شرايط كنوني كشور و جامعه.

چند روز قبل يكي از اساتيد اقتصاد كه سابقه مديريت برنامه‌اي و اجرايي در كشور دارد با طرح «سؤالات كليدي حوزه اقتصاد» مجموعه پرسش‌هايي را در نوشته خود ارائه داد كه پاسخ به هر يك از آن پرسش‌ها براي ارزيابي اجراي طرح هدفمندي يارانه‌ها مفيد و ضروري مي‌نمايد. از آن مجموعه سؤال‌ها كه هر يك از آنها اشاره به بازنگري روش اجرايي طرح هدفمندي يارانه‌ها و سياست‌هاي كلان اقتصادي دولت دارد، تنها سه پرسش را در اين نوشته از آغاز نوشته رئيس دانشكده مديريت و اقتصاد دانشگاه صنعتي شريف مي‌آورم.

1ـ با توجه به وابستگي بسيار زياد توليد داخلي به انرژي و افزايش بيش از 500 درصدي متوسط قيمت حامل‌هاي انرژي، سياست‌هاي جاري تحت عنوان «هدفمند سازي يارانه‌ها» چه راه‌حل‌هايي را پيش روي توليدكنندگان محصولات كشاورزي، صنعتي و خدماتي قرار داده است؟

2ـ سياست‌هاي به كار گرفته شده در افزايش قيمت انرژي، چه ساز و كارهايي را براي افزايش توليد انرژي، اعم از برق، فرآورده‌هاي نفتي و گاز پيش‌بيني كرده است؟ آيا شرايط جاري در مقايسه با گذشته براي توليدكنندگان انرژي بهتر است يا بدتر؟

به نظر مي‌رسد كه پيامدهاي مثبت افزايش قيمت انرژي، محدود به اثر آن بر مصرف‌كننده است. آيا علامت دهي قيمت‌هاي جديد به مصرف‌كننده به تدريج در طول زمان كاهش پيدا مي‌كند، افزايش پيدا مي‌كند. يا بدون تغيير مي‌ماند؟

3ـ مي‌توان به راحتي محاسبه كرد كه ميزان تعهدات سازمان هدفمندسازي يارانه‌ها در پرداخت به خانوارها و توليدكنندگان به مراتب بيش از منابعي است كه از افزايش قيمت انرژي جمع‌آوري مي‌شود. پرداخت مبلغي بسيار بيش از مبالغ مبتني بر تراز بودجه سازمان هدفمند سازي يارانه‌ها،‌منجر به آن شد كه خانوارها و جامعه در كل با ملايمت افزايش جهشي قيمت‌ها را بپذيرند، اما انتظارات رفاهي شكل گرفته در طي زمان در آينده تا چه اندازه با واقعيت منطبق خواهد بود؟

***

رئيس مجلس به صراحت مي‌گويد: «هدفمندي يارانه‌ها به درستي اجرا نشد» آيا نمايندگان مجلس از ادامه اجراي آن به همين روش رضايت دارند؟ نيم نگاهي به مشكلات مردم داشته باشيم، مرحله به مرحله از اهداف اين طرح كه قرار بود تعادل اقتصادي و رشد توليد و پايين آوردن نرخ صعودي بيكاري و تورم را نشان دهد، دور مي‌گردد و هم دولت را و هم مردم را خسته مي‌سازد. خواست مردم بازنگري و ارزيابي طرح هدفمندي يارانه‌ها در اجرا و نسبت آن با اهداف طرح است. واقعاً تا دير نشده مجلس با اعلام جلسات ويژه و با شنيدن نقد كارشناسان علاقمند به كيان كشور درباره كارنامه اجرايي طرح هدفمندي يارانه‌ها، راهكاري جديد جستجو كند. انشاءالله