تيترآنلاين - چرا برخورد ما با سياستمداران كرملين همواره با مسامحه و محافظه كاري بوده؟

چرا برخورد ما با سياستمداران كرملين همواره با مسامحه و محافظه كاري بوده؟

اكنون بايد پرسيد: آيا اين بار و در پي اين اقدام مسكو، باز هم واكنشي سنتي از سوي تهران را در پي دارد

تيترآنلاين - به هيچ وجه دور از انتظار نبود، نه اينكه روسها قرارداد فروش سامانه «اس» 300 را زير پا بگذارند و نه اينكه با قلدري بگويند كه خسارت لغو قرار داد را هم نمي دهند؛ هيچ كدام دور از انتظار نبود.
حتي دور از انتظار نيست كه براي گرفتن همان 800 ميليون دلار اصل قرارداد هم ماهها يا سالها چانه زني كنيم، مبلغي كه سرگئي چمزوف، مدير كل شركت صادرات تسليحاتي روسيه دريافت آن را تأييد كرده است. در سوي ديگر اما برخورد ما با سياستمداران كرملين همواره همراه با مسامحه و محافظه كاري بوده است. اكنون بايد پرسيد: آيا اين بار و در پي اين اقدام مسكو، باز هم واكنشي سنتي از سوي تهران را در پي دارد و آيا قرار است، ما از پيگيري حقوقي براي دريافت غرامت لغو قرار داد «اس 300» چشم پوشي كنيم؟ پرسشهايي است كه خبرنگار سياسي قدس درگفتگو با دكتر محمود شوري، كارشناس روابط ايران وروسيه و پژوهشگر مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت گفتگويي انجام داده است. سايت تيترآنلاين نظر شما را به گزيده اين گفتگو جلب مي نمايد

* با وجود تأخير ده ساله روسها در تكميل نيروگاه بوشهر، ما به دلايل مختلفي كه مهمترين آن وابستگي ما به روسيه براي راه اندازي اين نيروگاه بود، هيچ گاه مسأله خسارت و جريمه ديركرد را مطرح نكرديم، اما در قرارداد سامانه دفاعي «اس300» گويا ديگر اميدي به اجراي آن نيست. به نظر شما آيا تهران باز هم با روسها مسامحه مي كند يا به دنبال اجراي بندهاي ديگر قرار داد مي رود؟
** در قراردادهايي از اين نوع، شرايط و بندهايي پيش بيني مي شود از جمله مسأله خسارت ديركرد يا اجرا نشدن تعهدات و مسؤولان ايراني بارها تأكيد كرده اند كه روسيه به موجب قرارداد در صورت لغو معامله، بايد خسارتهاي آن را بپردازد. طبيعي است كه تهران از لغو يكجانبه اين قرارداد ناخشنود و عصباني است و روسها درصورتي كه خسارت ايران را بدهند، باز هم ناخشنودي تهران برطرف نمي شود اما اگر آنگونه كه گفته شده آنها تنها اصل پول ايران را بدهند، نارضايتي دولت ايران دوچندان خواهد بود و اين مسأله، بي ترديد بر روابط ما با روسيه تأثيرگذار است. با اين حال نبايد فراموش كرد كه پيگيري حقوقي اين مسأله در قالب ارجاع شكايت ايران به دادگاه، بويژه محاكم بين المللي نيازمند يك اراده و تصميم جدي است كه به نظر نمي رسد، اكنون وجود داشته باشد.

* به چه دليل؟ آيا هنوز مي خواهيم با روسيه براي اجراي قرارداد مذاكره كنيم يا به دليل همان اثراتي كه بر روابط ما دارد؟
** اينكه تصور شود با مذاكره يا فشار يا پيگيري حقوقي كه سه ابزار متصور هستند، ممكن است، قرارداد اس300 از سوي روسيه اجرايي شود، فرض محالي است، پس ديگر نبايد انتظار گرفتن اين سامانه دفاعي را از روسيه داشته باشيم. اما از سوي ديگر، اين نكته هم كه مسأله شكايت ما از روسيه و بروز تنش در روابط دو كشور به سطح روابط ما لطمه مي زند، موضوعي است كه دستگاه سياست خارجي ايران به آن توجه دارد.
همچنين بايد به خاطر داشت، اكنون يك فضاي سياسي سنگين بر چالش هسته اي ما حاكم است و روسها نيز اگر چه تا ماه ها پيش حرف ديگري مي زدند اما امروز مدعي هستند به استناد تحريم هاي شوراي امنيت قرارداد را لغو كرده اند و بنابراين نبايد خسارت بدهند. دراين فضا به نظر مي رسد، حتي اگر ما خواستار پيگيري حقوقي در محاكم بين المللي هم باشيم، بويژه با فشار قدرتها، دور از ذهن است كه اين محاكم به نفع ما راي بدهند، در چنين فضايي،حل مسالمت آميز مسأله مي تواند يك گزينه جدي براي تهران باشد.

* اما تحريم هاي قطعنامه 1929 مشمول تسليحات دفاعي نيست. موضوعي كه شما هم تأييد كرديد، روسها تا چند ماه پيش هم به آن استناد مي كردند.
** بله! اينكه بر فضاي سياسي تاكيد كردم، از همين منظر بود. دستاويز روسها يعني قطعنامه 1929 موضوعي تفسير پذير است و بعيد است كه ما امكان چانه زني با محاكم بين المللي را درباره تفسير آن داشته باشيم.

* اشاره شد كه روسها پيشتر تاكيد داشتند، قرارداد «اس 300» ها زير مجموعه تحريم ها نيست. به نظر شما چه چيز موجب تغيير و چرخش رأي آنها شد ؟
** اول اينكه در داخل روسيه اختلاف نظرهاي زيادي ميان مقامات و جريانهاي سياسي وجود داشت و اين مسأله در چرخش كرملين بي تأثير نبود. از سوي ديگر از شواهد و قراين برمي آيد كه آقاي مدودف در تعريف سياست خارجي روسيه و احياي موقعيت بين المللي اين كشور به عنوان يك بازيگر مهم در ساختار نظام بين الملل در نظر دارد، باز تعريفي را در تعامل و روابط با ايران در دستور كار قرار دهد. در اين سياست، به نظر مي رسد بر خلاف دوران پوتين كه روسيه قصد احياي موقعيت هاي سنتي خود را داشت و اين مسأله، گاه به تنش و رويارويي او با غرب مي انجاميد، درسياست مدودف، همكاري بيشتر با غرب در دستور كار است. در مورد ايران، مدودف نشان داده كه نگران وجود كشوري قدرتمند به نام ايران است و نمي خواهد اين قدرت به نقطه اي غير قابل باز گشت برسد.

* اگر چنين باز تعريفي در سياست خارجي روسيه رخ داده باشد، يعني روابط ما حداقل در ميان مدت با روسها دچار اختلال و مشكل مي شود. اين رخداد با موضوعي كه شما گفتيد، يعني اينكه تهران در پي حل مسالمت آميز مسأله و پرهيز از ايجاد خدشه بر روابطش خواهد بود، در تضادي منطقي است.
** برداشت من اين است كه ما با روسيه در سطح ممكن و مطلوب، كار ديپلماتيك نكرديم. در اين چند سال كه در گير مناقشه هسته اي با غرب بوديم، بيشتر خودمان را نيازمند روسيه نشان داديم و آنها هم اين مسأله را درك و از آن استفاده كردند. شايد ما مي بايست، سطحي از تعامل متفاوت و نزديك تر را با روسها برقرار مي كرديم و به گونه اي رفتار مي كرديم كه به آنها نشان دهيم، تصميم هاي ما هم بر منافع آنها تأثير دارد. اكنون هم ما لازم است در روابط خودمان با آنها تغييراتي ايجاد كنيم اما اينكه چه تغييراتي باشد! گمان نمي كنم، برخورد سلبي كردن راه حلي منطقي باشد. پس بهتر است، گفتگوهاي خود را اين بار از موضع قدرت و با ارايه منطق و استدلال با آنها پي بگيريم تا اگر روسها سوء تفاهمي نسبت به فعاليت هاي ما دارند، برطرف شود.