تيترآنلاين - وقتی مهریه چک بی‌محل می‌شود

برای استحکام بیشتر بنیان خانواده در قانون بعضی از مسئولیت‌های مالی زندگی به زوجه واگذار شود

همه راهکارها نتوانسته باری از دوش دادگاه‌های خانواده برداشته و موجب کاهش آمار زندانیان مهریه شودو هنوز چشم‌ها به طرح تحول اجتماعی دوخته شده تا گره از کار باز کند.

دیگر کار از شتر مرغ زنده، قو، طاووس، یک خرمن پوست پیاز، یک تن شقایق و سکه به میزان سال تولد گذشته است. اکنون دیگر صحبت از ارتفاع دماوند و هیمالیا، فاصله تهران تا لندن و زمین تا ماه است. کارشناسان معتقدند این موارد نشان از مهارگسیختگی و بی سر و سامانی این پدیده دارد.

تعیین مهریه‌های سنگین پدیده‌ای است که در میان خانواده‌های ایرانی رواج پیدا کرده درحالی که در گذشته اینگونه نبود و خانواده‌ها مهریه زیادی را برای زوجین در نظر نمی‌گرفتند زیرا باور داشتند که مهریه عاملی برای خوشبختی نیست.

اما امروزه تعیین مهریه در اغلب ازدواج‌ها براساس نظر دختر و پسر انجام می شود و خانواده فقط نقشی نمادین دارند و با توجه به اینکه دختران مهریه را عاملی برای خوشبختی و بقای زندگی خود می دانند به همین دلیل تصور می کنند مهریه بیشتر زندگی بهتر را همراه دارد.

مهریه سنگین ابزاری برای ترساندن مرد
وضعیت فعلی کشور در مورد میزان مهریه و همچنین افزایش آمار طلاق، پیامد نابرابری حقوق زن و مرد در قانون کشور است. زن با ازدواج، خود را به مخاطره انداخته و در معامله‌ای نابرابر تمام حقوق خود را به دلیل ناآگاهی به مرد منتقل می‌کند.

این جملات را «نیره توکلی» جامعه شناس و عضو گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران در گفت‌وگو با «برنا» بیان کرد و افزود: وقتی زن از حقوق خود بی‌خبر است نمی‌توان انتظار داشت به مکانیزم مالی در امر ازدواج که مهریه است متوسل نشود.

وی ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد 80درصد از زنان متقاضی طلاق، علت درخواست خود را خیانت همسر خود عنوان می‌کنند و این امر ناشی از قائل شدن حق همسر دوم و سوم در قانون کشورمان به مردان است. قانون از مردان در مورد تعدد زوجین حمایت می‌کند بنابراین در جامعه ما تعیین مهریه سنگین از سوی یک زن به عنوان ابزاری برای ترساندن مرد شناخته می شود تا از تهدید به مطلقه شدن و یا ازدواج مجدد همسر خود جلوگیری کند.

مشکلی به نام شرط ضمن عقد
در فرهنگ کشور ما شرط‌های ضمن عقد در ابتدای شکل گیری امر ازدواج، مشکلی دیگر شده است. این استاد دانشگاه معتقد است: در صورتی که یک زن بخواهد حقوق خود مانند حق طلاق، اشتغال، مسکن، تحصیل و حضانت فرزندان را مطرح کند با بدبینی مرد و خانواده همسر خود مواجه خواهد شد.

وی با بیان اینکه در چنین شرایطی قانون برای این پیوند که باید بر مبنای عشق باشد نابرابر است، افزود: مطالعه موردی پرونده‌های موجود در دادگاه‌های خانواده حاکی از آن است که آمار طلاق بهای سنگین نابرابری حقوق زن و مرد است.

توکلی بابیان این‌که در قانون کشور ما برای نفقه و حتی مهریه هیچ تضمینی وجود ندارد، اظهار داشت: به لحاظ حقوقی زنان حمایت نمی‌شوند و قانون با تقسیط نفقه که پرداخت آن از سوی مرد معلوم نیست هیچگونه حمایتی از زن نمی‌کند. با این وضعیت زن راه حل مشکل خود را به اجرا گذاشتن مهریه می‌داند.

110 سکه‌‌، راه حل نیست
وی با اشاره به تصویب قانون مهریه 110سکه‌ای در مجلس گفت: اگر قرار بر این است که تدابیر قانونی برای حمایت از ازدواج اندیشیده شود محدود کردن مهریه نمی‌تواند راه حل مناسبی باشد. قانون باید درصدد تامین رفاه، حل مشکلات زندگی زناشویی و امنیت اجتماعی باشد و با تعیین محدودیت در مهریه باز هم زن را در زندگی مشترک متضرر می‌کند.

چک‌بی محل
عضو گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران به طور کلی مهریه را معلول روابط اجتماعی نادرست و حقوق نابرابر بین زن و مرد دانست و افزود: مهریه چک بی محلی است که توسط مرد کشیده می‌شود و تمامی حقوق زن را متعلق به خود می‌کند. بنابراین مسئولان مرتبط با تصمیم گیری در حوزه خانواده باید به دنبال راه حل ریشه‌ای همراه با رعایت عدالت باشند.

سرمایه گذاری مهریه
بین همه باید و نباید و اما و اگرهایی که در حوزه مهریه عنوان شده است اواخر سال گذشته «کبری خزعلی» رئیس شورای فرهنگی‌اجتماعی زنان پیشنهاد کرد زنان مهریه‌های خود را به صورت سهام، سرمایه گذاری کنند.

وی معتقد است اگر مهریه‌ به تناسب توان مالی مرد تعیین شود، او می‌تواند آن را بتدریج به زن بپردازد و این کار باعث می‌شود که به مرد فشارمالی وارد نشود. خزعلی گفت: از طریق سهام سرمایه گذاری به ارزش مهریه افزوده می‌شود و بهتر از پس انداز آن در بانک و تبدیل مهریه به زیور آلات است.‌ برای دستیابی به این هدف باید فرهنگ سازی شود. براساس یک فرهنگ غلط عده‌ای از زنان با درخواست مهریه‌های نجومی فقط به فکر اصل مهریه هستند، این در حالیست که می‌توان از طریق سرمایه‌گذاری مهریه‌هایی که بر اساس شرایط واقعی تعیین شده‌اند زمینه اشتغال جوانان در کارخانه‌ها و شرکت‌ها را فراهم کرد.

قصد از نکاح باید مشخص باشد
باتوجه به تعیین مهریه‌های نامتعارف باید دید طرفین چه نیتی از انجام امر ازدواج دارند. «میترا ضرابی» وکیل دادگستری استان تهران به «برنا» گفت: با افزایش چشمگیر نرخ سکه در صورت وقوع ازدواج با تعیین مهریه سنگین قصد واقعی طرفین زیرسئوال می‌رود و بیشتر به معامله شباهت دارد تا انجام نکاح.

وی افزود: در کشوری مانند انگلستان که موردی با عنوان مهریه وجود ندارد در صورتی که در هنگام ازدواج مرد به زن پیشنهاد مالی به مبلغ گزافی درخواست دهد قانون محدودیتی در این زمینه قائل شده است زیرا معتقدند آزادی انتخاب در اینگونه ازدواج وجود ندارد و آن را نامشروع تلقی می کنند. حال در کشور ما که موضوعی با عنوان مهریه به صورت رسمی مطرح است و بار قانونی برای زوج ایجاد می کند باید به شکل اصولی به آن نگاه شود.

قوانین که باید تعدیل شود
اصلاح نگاه مردم در مورد تعیین میزان مهریه منوط به این است که در مورد حقوق خانواده تعدیل صورت گیرد. ضرابی معتقد است: تطبیق قوانین با نیازهای روز جامعه برای خروج از نگاه جامعه زنان به مهریه به عنوان اهرم فشار به مرد ضروری به نظر می رسد. وی تصریح کرد: در شرایط کنونی بیشتر مردم نسبت به حقوق خانواده دچار یاس و بی اعتمادی هستند که این امر مشکلات فرهنگی را در زمینه تعیین مهریه‌های نامتعارف به دنبال داشته است.

پیش زمینه‌های فرهنگی باید ایجاد شود
افزایش ورود زنان به دانشگاه موجب گریز زن از قوانین حاکم بر خانه و خانواده می‌شود. این استاد دانشگاه اظهار داشت: باتوجه به اینکه در قانون ریاست خانواده برعهده زوج است زوجه با وجود زمان زیاد برای کسب مهارت آموزی و حضور در دانشگاه با بالارفتن سطح آگاهی دیگر تمایلی به اینکه زیر سایه مقررات و قوانین حاکم در جامعه باشد، ندارد. وی پیشنهاد کرد: برای استحکام بیشتر بنیان خانواده در قانون بعضی از مسئولیت‌های مالی زندگی به زوجه واگذار شود.

به نظر می رسد در سال‌های اخیر برخی با پیشنهادات غیرکارشناسی به نوعی قصد رفع تکلیف دارند. از پیشنهاد بیمه مهریه گرفته تا سرمایه گذاری مهریه زنان که قابل تامل بوده اما اجرایی شدن آن نیازبه برنامه ریزی دقیق، طولانی و البته مدیریت زمان دارد. حال با توجه به اظهارات کارشناسان و مسئولان می‌توان اینگونه عنوان کرد که کاهش سقف مهریه با ابزارهای قانونی امکان پذیر نیست بلکه باید با استفاده از قدرت فرهنگی، دولت و رسانه بستر را برای کاهش نرخ مهریه آماده کنند. البته در این میان دستگاه قضا با اجرای قانون اعصار و تلاش برای زندانی نشدن زندانیان مهریه نخستین قدم را برداشته و منتظر اقدام سایر نهادهای مسئول هستیم.
با این حال باز هم چشم‌ها به طرح تحول اجتماعی وزارت کشور دوخته شده تا گره از کار باز کند. طرحی که 2 سال است می‌خواهد به مشکلات موجود در زمینه تحکیم خانواده پایان دهد.