تيترآنلاين - ديدگاه نسل جوان ناديده گرفته شده است

جالب آن که در همه مسايلي که اين روزها درباره افزايش جمعيت و تشويق به باروري مطرح مي شود، ديدگاه اين نسل، ناديده گرفته شده است.

تيترآنلاين - بزرگان علم جمعيت‌شناسي معتقدند كه پيش از وقوع بحران‌هاي جمعيتي (زيادي يا كمّي جمعيت) بايد با آنها مقابله كرد. با توجه به مسائلي که با سالخوردگي جمعيت در جامعه به وجود مي آيد، آيا زمان اجراي سياست‌هاي تشويقي افزايش مواليد فرا رسيده است؟

دکتر محمدجلال عباسي شوازي، جمعيت شناس و استاد دانشگاه در پاسخ به اين پرسش رسانه‌هاي گروهي، گفته است: «طرح‌ها و برنامه‌هاي جمعيتي، داراي اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت هستند. مهمترين هدف کوتاه‌مدت آنها، کنترل رشد جمعيت است و سلامتي جامعه ـ به ويژه سلامت مادر و کودک ـ اهداف كلي اين برنامه‌ها را شامل مي‌شود.

رشد جمعيت با شدتي که در ايران کاهش يافته، سبب شده است که در آينده ( البته نه آينده‌اي نزديک) جمعيتي سالخورده داشته باشيم. اما پرسش اين است که بايد به كداميك اهميت بدهيم، جمعيت جوان يا جمعيت سالخورده؟

هر کدام از اينها جاي بحث، برنامه‌ريزي و سياست‌گذاري دارد. نکته مهم اين است که به دليل يکسري شرايط خاص، دولت نمي‌تواند قشري را فراموش کند؛ مثلاً جمعيت جوان را به اين دليل ناديده بگيرد كه احتمالاً 40سال ديگر جمعيت سالخورده خواهيم داشت و از حالا امکانات سالخوردگي را فراهم کند.»

او مي افزايد: «تجربه نشان مي‌دهد که بسياري از کشورها به دوره سالخوردگي رسيده‌اند. ژاپن، ايتاليا و اسپانيا از نظر جمعيتي، در زمره سالخورده‌ترين کشورهاي جهان هستند.

سرعت رو به رشد کشورهاي در حال توسعه به سوي سالخوردگي جمعيت بيشتر و پيامش اين است که بايد به موضوع سالمندان توجه كرد؛ به ويژه در ايران که جامعه‌اي سنتي دارد و وظيفه نگهداري ازسالمندان در وهله نخست برعهده اعضاي خانواده‌ است. بهترين راه هم همين است؛ اما شرايط اجتماعي، ادامه راه را بر اين سنت پسنديده مي‌بندد. در چنين شرايطى، بايد براي سالمندان خدمات خاصي ارائه شود.»

اين جمعيت‌شناس در ارزيابي خود از رشد منفي جمعيت، مي‌گويد: «بدون شک، رشد منفي جمعيت براي هيچ کشوري مطلوب نيست و شرايط خاص جمعيتي ايجاب مي‌کند که درباره سياست‌هاي جمعيتى بازنگري شود.

اما با اين موضوع که برنامه‌هاي كنوني را متوقف کنيم و به متقاضيان، خدمات تنظيم خانواده ارائه ندهيم و برنامه‌ها را موافق افزايش جمعيت کنيم، موافق نيستم؛ چرا كه مسائل جمعيتى، بسيار پيچيده و علمي است و بايد به صورت جامع به آن نگريسته شود. اشتباه است که سياست‌هاي جمعيتى را فقط در کنترل باروري خلاصه مي‌کنيم، بلکه درباره بسياري از زمينه‌هاي جمعيتي بايد مطالعه و برنامه ريزي شود، به عنوان مثال بحث‌هاي مهاجرت،‌ توزيع جمعيت، اشتغال زنان، تحصيلات عالي و... همه مستلزم اين است که جمعيت را به عنوان مقوله‌اي چند بُعدي در نظر بگيريم.»

نسل جوان امروز که در مرحله انفجار جمعيت، متولد شده‌اند، به گفته جمعيت شناسان ازچند دهه آينده با مشکلات ناشي از پديده انفجار سالمندي مواجه خواهند شد.

همان نسلي که اين روزها چنان درباره گذشته و آينده شان بحث و گفت و گو مي شود که گويي همه مشکلات كنوني آنان حل شده است و تنگناهاي مربوط به تحصيل، اشتغال و ازدواج را به سهولت، پشت سر گذاشته اند.

اين جمعيت جوان20ميليون نفري، از کودکي آموخته‌اند که چون در نيمه نخست دهه 60 متولد شده‌اند، همواره بايد در اضطراب و نگراني روزگار بگذرانند.

اگر پيش از اين، مرور خاطرات پر از کمبودهاي کودکي و فشارهاي دوران نوجواني را به عنوان ويژگي زندگي نسل خود پذيرفته بودند، مدتي است كه نگراني‌ مربوط به دوران سالخوردگي را نيز به اين همه بار ذهني، اضافه كرده‌اند.

دورانديشي براي مقابله با پديده سالخوردگي جمعيت، قابل ستايش است؛ اما تدبير و سرمايه گذاري براي مشکلات بالقوه اي که در آينده به وجود خواهد آمد و کم توجهي به مسائل بالفعلي که نسل جوان امروز با آن دست به گريبان است، مصداق ضرب المثل معروف «نقد را گذاردن و نسيه را چسبيدن است.»

جالب آن که در همه مسايلي که اين روزها درباره افزايش جمعيت و تشويق به باروري مطرح مي شود، ديدگاه اين نسل، ناديده گرفته شده است. اگر امروز از جمع نسل جوان درباره فرزندآوري سؤال كنيد، بدون شک از بيشتر آنان مي‌شنويد که از فرزندآوري گريزان نيستند، فقط نسبت به پيامدها و عواقب بعدي آن نگران‌اند و نمي‌خواهند همه فشارهايي که خود متحمل شدند بر سر فرزندان آنان نيز نازل شود. آنان به کيفيت زندگي فرزندان خود مي انديشند و با وجود مشکلاتي که بيشتر جنبه اقتصادي دارد، ترجيح مي‌دهند از تمايلات و علايق قلبي خود صرف نظر کنند يا آن را به تعويق بيندازند.

اگر کشورهايي چون ژاپن و ايتاليا در مواجهه با پديده سالخوردگي جمعيت دچار خسران نشده‌اند به دليل آن است كه کيفيت زندگي، خواست‌ها و امکانات آنان، کاملاً متفاوت از جامعه ايران است و انگيزه‌ جوانانشان براي اجتناب از باروري با انگيزه‌هاي جوانان ايراني متفاوت است.

بدون شک، اگر شرايط اشتغال و ازدواج به موقع جوانان فراهم شود، مشکل باروري و سالخوردگي جمعيت در دهه‌هاي آينده نيز حل خواهد شد. به قول معروف: «چون که صد آيد، نود هم پيش ماست.»