ذبح گوسفند قربانی در روز عید قربان همواره یکی از مسائل حاجیان در سرزمین وحی بوده است که از یک سو واجب بودن آن و از سوی دیگر، حیف و هدررفتی که با وجود وجود گرسنگانی در همین کشورهای نزدیک رخ می‌داد، به یک دغدغه‌ی ذهنی تبدیل شده بود.

اکنون اما با برخی نظرهای فقهی و نیز تمهیدات اجرایی طرف‌های سعودی و ایرانی، فضایی برای حاجیان ایرانی فراهم شده که هم قربانی‌های‌شان به مصرف نیازمندان برسد و هم از دشواری‌ها و ناهنجاری‌های اجراییات آن در حجم انبوه، خلاصی یابند.

به گزارش ایسنا به مکه‌ی مکرمه، بنا بر اطلاعات موجود، تا حدود ۱۰ سال قبل، هر حاجی خودش وظیفه‌ی تهیه‌ی قربانی و سپردن آن را به‌دست ذابح برعهده داشت. به همین دلیل، بنا بر روایت شاهدان، روز عید قربان زمین منا پر می‌شد از لاشه‌ی دام‌های قربانی. حاجیان فقط دام را ذبح می‌کردند و لاشه‌اش را همان‌جا می‌گذاشتند و می‌رفتند. حتا برای تردد در آن منطقه هم لازم بود که از روی انبوه دام‌های ذبح‌شده می‌گذشتیم و لباس‌های زائرن غالبا خونی و کثیف می‌شد. عربستان سعودی هم به هیچ‌وجه ظرفیت‌های لازم را برای بهره‌برداری از این چند میلیون دام ذبح‌شده نداشت.

به همین دلیل با لودرهای بزرگ، لاشه‌های انبوه را جمع می‌کردند، آن‌ها را می‌سوزاندند یا دفن می‌کردند. آن‌قدر این موضوع ناراحت‌کننده بود که همان سال‌ها برخی مراجع تقلید فتوا دادند که اگر حاجی احساس می‌کند قربانی‌اش هدر می‌شود، می‌تواند در ایران قربانی کند.

حالا شرایط تغییر کرده و بانک توسعه‌ی اسلامی متولی سامان‌دهی قربانی در حج است. پس از آغاز فعالیت این بانک، جمهوری اسلامی ایران از این اقدام حمایت کرد و اکنون بیش از ۴۶ درصد از ظرفیت‌های این مجموعه که شامل سه سالن ذبح دام مکانیزه و سه سالن غیرمکانیزه است، روز عید قربان در اختیار ایران قرار می‌گیرد که در مجموع، سه درصد آمار حجاج را در اختیار دارد.

بنا به گفته‌ی مسئولان، البته هنوز هم میزان کمی از گوشت‌های قربانی هدر می‌رود؛ اما گوشت قربانی حاجیان ایرانی، به هیچ‌وجه هدر نمی‌رود. همه‌ی این گوشت‌ها بسته‌بندی و در ظرف‌های سه کیلویی برای افراد نیازمند کشورهایی مانند افغانستان و لبنان ارسال می‌شوند. روی بسته‌های این گوشت‌ها نیز نوشته می‌شود: «هدیه زائران حج به مسلمانان». با توجه به تعداد گوسفندی که خریداری می‌کنیم، می‌توانیم از بانک توسعه‌ی اسلامی گوشت دریافت کنیم، امسال سهم گوشت ایران، حدود ۹۰ تن است که به نیازمندان داده می‌شود.

برخی مسلمانان دیگر کشورها، طبق مسائل شرعی خودشان از ابتدای ذی‌الحجه با خرید کوپن قربانی، این عمل واجب خود را می‌توانند انجام دهند. به همین دلیل، کشتارگاه‌های بانک توسعه‌ی اسلامی از ابتدای ذی‌الحجه فعال‌اند، اما روز عید قربان حدود نیمی از ظرفیت‌شان در اختیار ایران قرار می‌گیرد. عده‌ای هم خودشان به‌صورت متفرقه اقدام می‌کنند.

بانک توسعه‌ی اسلامی مدت‌ها قبل از موسم حج مناقصه‌ای برگزار می‌کند تا بتواند گوسفندان مناسب را به ارزان‌ترین قیمت بخرد. البته گوسفند قربانی باید شرایط خاصی داشته باشد و نمی‌توان گوسفندان بسیار لاغر یا دارای نقصان را قربانی کرد. به همین دلیل این مرحله حساسیت‌های خاص خود را دارد. امسال ایران ۷۵هزار گوسفند خریده است که از کشور سودان تهیه و به عربستان سعودی منتقل شده‌اند.
همچنین برای ذبح دام در روز عید قربان، ۷۰ ذابح مجرب و مقید به مسائل شرعی در نظر گرفته شده که از میان صدها داوطلب ایرانی انتخاب شده و دور‌ه‌های آموزشی را دیده‌اند. هر نفر از آن‌ها باید در آن ایام حدود یک‌هزار و ۵۰ گوسفند را ذبح کنند. همچنین در روز عید قربان، پنج روحانی که از بعثه‌ی مقام معظم رهبری اعزام می‌شوند، بر چگونگی انجام ذبح دام نظارت می‌کنند. بنا بر اعلام، تیم طرح قربانی چند روز دیگر به مزرعه‌ی تعیین‌شده خواهد رفت تا با نظارت روحانیون و تجربه‌ی ذابحان، از بین میلیون‌ها گوسفندی که برای حاجیان تهیه شده‌ناند، ۷۵هزار گوسفند ایرانیان را انتخاب و علامت‌گذاری کنند.

از میان این ذابحان، به‌جز چهار نفر سفر اولی، همگی با احرام عمره‌ی مفرده به مکه‌ی مکرمه وارد شده‌اند و هیچ‌یک در مناسک حج تمتع شرکت نخواهند کرد. از سوی دیگر، تمام ذابحان تا قبل از روز عید قربان در امور راهنمایی و خدماتی زائران فعالیت می‌کنند. این روند در امور اجرایی حج و برای افزایش راندمان کاری، امر معمولی است و برای نمونه، مداحی که تا کنون ۷۰ دعای کمیل را در مدینه خوانده است، روزانه پوسترها و نشریه‌های اعلانی و ... را روی دیوار و تابلو اعلانات هتل می‌چسابند.