گرفتاريهاي سنگ قبر ناصرالدين شاه

ناصرالدين شاه همان گونه که در زنده بودن خود باعث دردسر مردم بود، مردن او نيز مصيبت ديگري را بر مردم تحميل کرد. سنگ قبر ناصرالدين شاه هم دردسرهاي عجيبي براي مردم در پي داشت.

ناصرالدين شاه همان گونه که در زنده بودن خود باعث دردسر مردم بود، مردن او نيز مصيبت ديگري را بر مردم تحميل کرد. سنگ قبر ناصرالدين شاه هم دردسرهاي عجيبي براي مردم در پي داشت. در باب چگونگي حمل اين سنگ که گويا سنگتراشان هنرمند يزدي ساخته بودند، عبدا... مستوفي نکته هاي جالبي آورده است:
«... در آن وقت که کاميون هاي ده بيست تني امروزه هنوز به ايران نيامده بود، با چه وسيله اي اين سنگ را حمل کرده اند؟
سنگ را روي تيرهاي کوتاهي مي انداختند و از عقب عمله ها با فشار بدن خود که به سنگ وارد مي کردند، سنگ را با تيرهاي زيرش مي غلتانيدند، به طوري که تيرهاي زير سنگ کار ارابه را انجام مي داد. هر چه از تيرها از عقب از زير سنگ بيرون مي آمد به جلو انتقال مي يافت. البته صد ذرعي که تيرها به اين صورت جابه جا مي شدند، تيرها از کار مي افتادند و بايد با استفاده از تيرهاي نويي که همراه داشتند، تيرهاي شکسته را به مرور عوض مي کردند. حاکم يزد بايد سنگ را از خاک خود بيرون کرده، به خاک اصفهان مي رسانيد و حاکم اصفهان و کاشان و قم هم هر يک به نوبت بايد اين عمل را تکرار مي کردند تا به مقصد برسد...».
اما پرداخت دستمزد سازنده سنگ قبر هم خود داستان غم انگيزي دارد. وقتي استاد عباس حجار، هنرمند بزرگ، سنگ قبر ناصرالدين شاه را ساخت، مظفرالدين شاه فقط يکصد تومان بابت دستمزد او حواله کرد. اين رقم ناچيز که بيانگر بي ذوقي و طبيعت قدرنشناس مظفرالدين شاه بود، براي هنرمند بزرگ چنان توهين آميز بود که از شدت رنج و اندوه بيمار شد و درگذشت. جعفر شهري اين سنگ را بدين گونه توصيف کرده است:
«سنگ مرمر يک تکه در دو ذرع (متر) طول، و يک ذرع و يک چارک ( 25 سانت) عرض و چهار وجب ضخامت، سواي زير پايه يک پارچه بزرگتر از رويي، در امضاي (عمل استاد حسين حجار باشي) که مجسمه ناصرالدين شاه را از آن بيرون کشيده، با زيور و زواياي بهترين کارهاي هنري و حاشيه دور تا دور سنگ که در دو رديف مرواريد نماي کنار هم و اينکه مرواريدهايشان کامل و جداي از بدنه، کاري در رديف خود از پرزحمت ترين و دقيق ترين و هنرمندانه ترين که سه سال پيوسته وقت صرف آن شده بود».
گفتني است جنازه ناصرالدين شاه يکسال پس از کشته شدنش در حرم عبدالعظيم(ع) دفن شد و طي اين مدت در تکيه دولت به امانت گذاشته شده بود. اين کار در ايام صدارت امين الدوله صورت گرفت و روز ( 17 ذيقعده 1314 ه) که سالروز قتل او بود، طي تشريفات ويژه اي کالبد ناصرالدين شاه را در مزار ابدي اش به خاک سپردند.
منابع:
1 - شهري، جعفر، تاريخ اجتماعي تهران در قرن سيزدهم، تهران: انتشارات اسماعيليان و مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1367 خورشيدي، چاپ اول، جلد 6
2 - مستوفي، عبدا...، شرح زندگاني من، يا تاريخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه، تهران، 1360 خورشيدي .