شوک‌های افزایش نرخ ارز و طلا برای اقتصاد ایران مثبت است یا خیر؟

افزایش قیمت طلا تأثیر چندانی بر اقتصاد ندارد. اما افزایش نرخ ارز اهمیت خاصی دارد. معمولا افزایش نرخ ارز بر تورم و نقدینگی تأثیر می‌گذارد.هر یک درصد تغییر در نرخ ارز رسمی موجب هشتاد و پنج هزارم درصد افزایش در نرخ تورم می‌شود.

تيترآنلاين - افزایش نرخ ارز به معنای کاهش ارزش پول داخلی یا همان ریال در برابر ارزهای خارجی و علی‌الخصوص دلار است. اما آیا این کاهش ارزش برای اقتصاد ایران مفید است یا مضر؟ سیاست کاهش ارزش پولی، خواسته یا ناخواسته، در صورتی می‌تواند به حال اقتصاد مفید باشد که بتوان اثر آن را در بخش‌های واقعی اقتصاد مشاهده کرد. اگر کاهش ارزش پول ملی با افزایش صادرات مفید یا همان صادرات غیرنفتی همراه شود می‌تواند منجر به بهبود حال اقتصاد شود و با افزایش تولید داخلی کسری‌های ارزی نیز رفع شود. 

اما نگاهی به اخبار تولید طی ماه‌های گذشته حکایت از این دارد که شرایط تولید صادرات غیرنفتی چندان خوب نیست و لذا کاهش ارزش پول ملی نه تنها سیاست مفیدی برای اقتصاد نیست که مضر هم خواهد بود. لذا همراه شدن چنین سیاستی با سیاست‌هایی در حوزه تولید ضروری است. یادم هست در گزارشی که از سوی مرکز پژ‌وهش‌های مجلس در سال ۱۳۸۰ منتشر شده بود گفته شده بود که معمولا کمتر از ۲۰ درصد از ارزهای صادرات غیرنفتی به کشور برمی‌گردد. 

اما رابطه میان طلا و ارز چگونه است؟ معمولا در اقتصاد ایران افزایش نرخ ارز و طلا با هم همراه هستند و در سال ۱۳۸۰ در آستانه تک نرخی شدن نرخ ارز نیز عاملان اقتصادی با همین پدیده روبه‌رو بودند. معمولا وقتی شرایط تولید و سرمایه‌گذاری تولیدی در اقتصاد مناسب نیست، صاحبان سرمایه به سوی تبدیل سرمایه خود به ارز خارجی می‌روند و یک پای‌شان در اقتصاد داخلی است و یک‌پای‌شان هم در کشورهای دیگر. حالا هم که چند سالی است این جای دیگر شده است دبی. 

گروه دیگری از عاملان اقتصادی که توان سرمایه‌گذاری و رفتن به خارج ندارند به سوی بازار سکه و طلا می‌روند. نقل و انتقال این قبیل کالاها آسان است. اما هم‌زمانی افزایش قیمت ارز و طلا به معنای وجود همبستگی میان آنها نیست. 

اما شوک‌های افزایش نرخ ارز و طلا برای اقتصاد ایران مثبت است یا خیر؟ افزایش قیمت طلا تأثیر چندانی بر اقتصاد ندارد. اما افزایش نرخ ارز اهمیت خاصی دارد. معمولا افزایش نرخ ارز بر تورم و نقدینگی تأثیر می‌گذارد. مدت‌ها پیش عباس شاکری در مطالعه‌ای نشان داده بود که هر یک درصد تغییر در نرخ ارز رسمی موجب هشتاد و پنج هزارم درصد افزایش در نرخ تورم می‌شود.
 
اما تأثیر افزایش نرخ ارز در شرایط فعلی اقتصاد ایران به دلیل عدم‌مشخص بودن سایر سیاست‌های پولی و همین‌طور سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها مبهم است. در خصوص نقدینگی هم تغییر نرخ ارز دو اثر دارد: یکی اثر تجدید ارزیابی دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و یکی هم تفاوت نرخ از ۱۰۰۰ به مثلا ۱۱۳۰ تومان در خصوص بدهی‌های خارجی.