گفتگو با دكتر محسن بهمني كشكولي درباره جراحي پلاستيك چشم

چشم‌ها زير تيغ زيبايي

افراد حق طبيعي خود مي‌دانند كه ظاهر زيباتري داشته باشند بنابراين روزبه‌روز بيشتر به جراحي‌هايي كه حتي جنبه درماني ندارند، روي مي‌آورند.اين توجه باعث شده ...

افراد حق طبيعي خود مي‌دانند كه ظاهر زيباتري داشته باشند بنابراين روزبه‌روز بيشتر به جراحي‌هايي كه حتي جنبه درماني ندارند، روي مي‌آورند.اين توجه باعث شده تا نه تنها انواع و اقسام جراحي‌هاي زيبايي طرفداران فراواني در كشور ما پيدا كنند بلكه آمار و ارقام نشان مي‌دهند ايران گوي سبقت را از ديگر كشورهاي جهان در ميزان اعمال جراحي پلاستيك ربوده است.

اما نكته‌اي كه شايد كمتر در نظر آيد لزوم توجه ويژه به چشم‌ها در اعمال جراحي پلاستيك در ناحيه فوقاني صورت است، چراكه در اين نوع از جراحي‌ها به علت همجواري با كره چشم، علاوه بر دقت در نوع جراحي پلاستيك اين ناحيه، بايد دقت لازم بر تاثير جراحي‌ در عملكرد چشم و ضمايم چشمي اعمال شود تا از عوارض پس از عمل جلوگيري به عمل آيد، بنابراين بايد جراحي در اين منطقه پيچيده و حساس توسط متخصصي صورت گيرد كه آناتومي آن را به‌درستي مي‌شناسد و ارتباط مناطق با چشم را بخوبي درك مي‌كند.

گفتگوي ما را با دكتر محسن بهمني كشكولي، معاون پژوهشي مركز تحقيقات چشم‌پزشكي دانشگاه علوم پزشكي ايران و فوق‌تخصصي جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم درباره جراحي پلاستيك اين عضو حياتي و مهم بدن بخوانيد.

جراحي پلاستيك و ترميم چشم برخلاف ديگر روش‌هاي جراحي از موضوعاتي است كه ميان مردم عادي هنوز شناخته شده نيست و شايد بجز افرادي كه تاكنون با مسائل مربوط به آن درگير بوده‌اند، ديگران چيزي درباره آن نمي‌دانند.اما اين نوع جراحي از چه زمان و در كدام كشورها طراحي شده است؟


پس از جنگ جهاني دوم با توجه به نياز مبرم به اعمال جراحي ترميمي و پلاستيك در بخش فوقاني و مياني صورت، انجمن پلاستيك چشم آمريكا‌ (ASOPRS) اين‌گونه جراحي‌ها را به طور رسمي آغاز كرد. اين انجمن متشكل از متخصصان چشم بود كه در رشته فوق تخصصي پلاستيك چشم فعاليت مي‌كردند. انجمن پلاستيك چشم اروپا (ESOPRS) هم از حدود 30 سال پيش با همان اهداف شروع به كار كرد. در ايران هم انجمن پلاستيك چشم (IrSOPRS) به طور رسمي از سال 1386 با تشكيل مجمع عمومي و انتخاب اولين هيات مديره زير نظر انجمن چشم‌پزشكي ايران شروع به فعاليت كرده است.

به كمك اين نوع از جراحي پلاستيك چه مشكلاتي قابل درمان هستند؟

به طور كلي جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم در 4 بخش عمده خلاصه مي‌شوند: 1 اعمال جراحي زيبايي بخش فوقاني و مياني صورت با مركزيت چشم به علت اثرات آنها بر چشم و عملكرد آن مثل اعمال جراحي پلك، ابرو، پيشاني و...2 اعمال جراحي حدقه (اربيت شامل شكستگي‌هاي حدقه، تومورها، جراحي‌هاي ترميمي تروئيد چشم و... 3‌ اعمال جراحي مجاري اشكي در بيماران با اشك ريزش4‌ اعمال جراحي مربوط به چشم مصنوعي شامل تخليه چشم، كاشت ايمپلنت‌هاي مربوط و...

بنابراين و با توجه به كاربرد گسترده اين نوع جراحي به نظر مي‌رسد مشكلات خيلي از افراد به كمك آن رفع مي‌شود؛ اما اين جراحي از چه زماني در كشور شروع شده و در حال حاضر درمان بيماران متقاضي در چه شرايطي است؟

استادان معدودي سال‌ها در اين زمينه در دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي مشغول فعاليت بوده‌اند. اين رشته فوق‌تخصصي تا مدت‌ها همراه با رشته‌هاي ديگر فوق تخصصي در زير مجموعه تخصصي چشم تدريس مي‌شده و به طور رسمي به عنوان يك رشته فوق‌تخصصي مستقل طي چند سال اخير در مراكز دانشگاه فعال شده است. اكنون انجمن جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم ايران با 45 عضو و هيات مديره زير نظر انجمن چشم‌پزشكي ايران فعاليت مي‌كند. اين رشته به صورت دوره فلوشيپ مصوب وزارت بهداشت و درمان هم‌اكنون در 3 مركز دانشگاهي تهران بيمارستان حضرت رسول اكرم(ص) وابسته به دانشگاه علوم پزشكي ايران، بيمارستان لبافي‌نژاد وابسته به دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي و بيمارستان فارابي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران تدريس مي‌شود. كوريكولوم آموزشي اين رشته تحت نظر معاونت آموزشي وزارت بهداشت و درمان توسط استادان اين رشته تدوين شده است.

در اين نوع جراحي‌ها چه بخش‌هايي از صورت مورد هدف هستند و چرا؟

پس از جنگ جهاني دوم با توجه به نياز مبرم به اعمال جراحي ترميمي و پلاستيك در بخش فوقاني و مياني صورت، انجمن پلاستيك چشم آمريكا (ASOPRS) اين‌گونه جراحي‌ها را به طور رسمي آغاز كرد تمامي جراحان درگير در جراحي‌هاي بخش فوقاني و مياتي صورت سال‌ها متوجه اين مساله شده‌اند كه تقريبا تمامي عوارض جراحي‌هاي اين ناحيه به چشم و ضمائم چشمي مربوط مي‌شوند. اين مساله باعث شد معاينات چشمي و بررسي ضمائم چشمي پيش از اين جراحي‌ها ضرورت يابد. به دنبال اين نياز، بخشي از بدنه جراحان چشم ده‌ها سال قبل رشته فوق‌تخصصي جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي چشم را به وجود آورده‌‌اند كه هم‌اكنون به طور رسمي در تمام دنيا فعاليت مي‌كنند. ايجاد اين رشته فوق‌تخصصي باعث شد در تمام جراحي‌هاي پلاستيك و ترميمي صورت با مركزيت چشم نه‌تنها نتايج زيبايي بهبود يابد؛ بلكه از ايجاد عوارض چشم و ضمائم آن جلوگيري شود.

اهميت اين رشته از نظر علمي و اقتصادي چيست؟

از نظر علمي، فعاليت اين رشته فوق‌تخصصي باعث مطالعات عميق‌تر در بخش فوقاني و مياني صورت در ارتباط با ارگان مهم بينايي شده و منجر به روش‌هاي جديد جراحي براي جلوگيري از عوارض مربوط مي‌شود. از نظر اقتصادي، انجام چنين اعمال جراحي توسط جراحاني كه با تخصص چشم‌پزشكي در حيطه جراحي‌هاي پلاستيك چشم فعاليت مي‌كنند باعث مي‌شود از دوباره‌كاري و همچنين عوارضي كه منجر به جراحي‌هاي بعدي مي‌شود جلوگيري شود.

در حال حاضر اين نوع جراحي‌ها در چه مراكزي انجام مي‌شود؟

تقريبا در تمام مراكز دانشگاهي شهرهاي بزرگ كشور استادان اين رشته مشغول به كار هستند.. تعداد زيادي از همكاران نيز به طور آزاد و مستقل از مراكز دانشگاهي اين سرويس فوق تخصصي را به بيماران محترم با مشكلات حدقه، مجاري اشكي، چشم مصنوعي و همچنين افراد متقاضي جراحي‌هاي زيبايي صورت با مركزيت چشم ارائه مي‌دهند.

امكان پذيرش بيماران خارجي براي اين نوع جراحي‌ها در كشور وجود دارد؟

چون به نظر مي‌رسد درمان بيماران به كمك اين شاخه از جراحي، پتانسيل خوبي براي توريسم درماني به حساب مي‌آيد در كشورهاي خاورميانه بيماران زيادي با مشكلات مربوطه هم‌اكنون به مراكز دانشگاهي و غيردانشگاهي در ايران هدايت مي‌شوند. ضمن آنكه انجمن جراحان پلاستيك و ترميمي چشم ايران آمادگي خود را براي همكاري با ارگان‌هاي مربوط جهت افزايش توريسم‌درماني اعلام مي‌كند.

آيا در زمينه جراحي‌هاي پلاستيك و ترميم چشم در كشور كار جديدي انجام شده و مقاله‌اي در نشريات بين‌المللي به چاپ رسيده است؟

مقالات متعددي از همكاران چه در بخش دانشگاه و چه در بخش غيردانشگاهي در نشريات معتبر بين‌المللي در آمريكا و اروپا به چاپ رسيده است.

ارائه يك روش جراحي نوين در افتادگي پلك براي اولين بار در دنيا، مطالعه جراحي امواج راديويي در روي پلك، مطالعاتي در مورد تاثير داروهاي مختلف روي مجاري اشكي، نقش مواد مختلف استفاده شده در ايمپلنت‌هاي چشم، روش‌هاي جديد جراحي ترميمي حدقه پس از تخليه چشم و... تنها نمونه‌اي از اين مقالات است كه در صورت نياز هر كدام از مقالات چاپ شده قابل ارائه به جامعه پزشكي از طريق سايت‌هاي معتبر است.