رییس جمهوری روسیه یا سخنگوی آمریکا در کرملین؟

ظاهرا، همبرگری که اوباما در قالب «دیپلماسی فست فود»! به خورد رییس جمهوری روسیه داد، چنان مدودف را نمک گیر کرده است که دیگر، وی خود را یکی از پیاده نظامان آمریکا تصور کرده ...

تيترآنلاين - «ایران به برخورداری از توانی که بتواند برای تولید سلاح هسته ای مورد استفاده قرار گیرد، نزدیک می شود.» اگر این اظهارات از زبان یک مقام آمریکایی یا اسراییلی جاری می شد، چندان جای تعجب نبود. اما وقتی رییس کشوری که یکی از اصلی ترین شرکای ایران محسوب شده و تاکنون نیز بر فقدان مدرکی دال بر تلاش ایران برای تولید سلاح هسته ای تاکید می کرد، بدون ارائه هیچ سند و مدرکی چنین ادعایی بکند، جای بسی تعجب و تامل دارد. 

به گزارش تيترآنلاين به نقل از سايت روسيران، دمیتری مدودف، رییس جمهوری روسیه روز دوشنبه در جلسه با سفرا و نمایندگان دائم روسیه در کشورهای خارجی ضمن بیان تندترین اظهارات در خصوص برنامه هسته ای ایران، خواستار دوری از هر گونه “روش های ساده شده” در مساله هسته ای ایران شد. انتقاد بی سابقه رییس جمهوری روسیه از ایران به حدی غیرمنتظره بود که حتی بهت بسیاری از شرکای غربی اش را نیز بر‌ انگیخت. مقامات کاخ سفید که از این اظهارات به وجد آمده بودند، آن را نشانه همکاری و نگرانی های مشترک بین المللی از برنامه هسته ای ایران دانستند. فیلیپ کرولی، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در واکنش به ابراز نگرانی رییس ‌جمهوری روسیه نسبت به برنامه اتمی ایران، آن را نمایانگر دیدگاه مشترکی دانست که آمریکا و روسیه در باره این مساله بدان دست یافته‌اند. 

ظاهرا، تنها منبع اطلاعاتی مدودف برای بیان چنین اظهاراتی، ادعاهای سازمان اطلاعاتی آمریکاست. پیشتر، در حاشیه کنفرانس “گروه ۲۰″ در کانادا، مدودف با «نگران ‌کننده» خواندن هشدار سازمان اطلاعات آمریکا (سیا) در مورد کافی بودن اورانیومی که ایران در اختیار دارد برای تولید دو بمب اتمی، این اطلاعات را «در صورت تایید» موجب وخیم ‌تر شدن مساله هسته‌ای ایران ارزیابی کرده بود. 

سالهاست که مسکو در بخش های نظامی و انرژی هسته ای با ایران همکاری می کند. تنها در نیروگاه بوشهر در مقاطعی حتی تا حدود ۳۰۰۰ نفر پرسنل روس فعالیت داشته اند. حال چه شده که رییس جمهوری روسیه به اطلاعات سرویس های غربی استناد می کند، جای سوال دارد. اطلاعاتی که خود مدودف در استناد به آنها از عبارت «در صورت تایید» استفاده می کند. پس وقتی چنین ادعاهایی هنوز تایید نشده اند، چرا عالیترین مقام روسیه باید بر اساس آن چنین اظهاراتی انجام دهد؟ 

اظهارات اخیر رییس جمهوری روسیه واکنش مقامات ایران را بر انگیخت. وزیر امور خارجه ایران در نشستی خبری در اسپانیا اظهارات مدودف در مورد برنامه هسته ای ایران را خلاف واقع خواند و تصریح کرد که مواضع اخیر روسیه مورد پذیرش تهران نیست. با این حال، متکی ضمن بیان اینکه “از اهداف و معاملات پشت پرده این گونه اظهارات خبر نداریم” خاطر نشان ساخت که ایران همچنان خواهان روابط خوب با روسیه است. همچنین، علاء الدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز منشاء این اظهارات رییس جمهوری روسیه را سرویس های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس دانست و از روسیه خواست تا فریب آنها را نخورد. 

با از سرگیری روابط روسیه و آمریکا و به اصلاح «reset» در مناسبات مسکو- واشنگتن شاهد تغییرات قابل توجهی در مواضع روسیه در قبال ایران هستیم. بسیاری از کارشناسان در تبیین رفتارهای اخیر کرملین تاکید می کنند که هر چه مسکو به غرب نزدیک شود، از ایران دور می شود. مسکو به چهارمین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران هم رای مثبت داد؛ قرارداد فروش سامانه دفاعی اس-۳۰۰ را به حالت تعلیق در آورد و زمانی که رییس جمهوری ایران، آن هم در قالب “تذکری به همسایه” از این رفتارهای مسکو انتقاد کرد، مشاور مدودف در واکنشی غیردیپلماتیک این اظهارات احمدی نژاد را “عوام فریبی سیاسی” نامید.

تاثیر زودهنگام «دیپلماسی فست فود» اوباما بر مدودف
رفتارهای روسیه باعث شد تا سوء تفاهمات موجود در روابط مسکو- تهران به مناقشاتی علنی تبدیل شود. پس از سفر مدودف به آمریکا مواضع مسکو بیش از پیش با غرب همسو شد. ظاهرا، همبرگری که اوباما در قالب «دیپلماسی فست فود»! به خورد رییس جمهوری روسیه داد، چنان مدودف را نمک گیر کرده است که دیگر، وی خود را یکی از پیاده نظامان آمریکا تصور کرده و طوری راجع به ایران صحبت می کند که گویی رییس جمهوری روسیه در جایگاه سخنگوی کاخ سفید قرار گرفته است! 

در

” این که مدودف با چنین اظهاراتی در صدد است تا نظر غرب را جلب کرده و باز هم به نوعی از کارت ایران در بازیهای سیاسی خود استفاده نماید، جای تاسف دارد “

اینکه روسیه برای توسعه خود به شدت محتاج سرمایه و تکنولوژی غرب است، تردیدی وجود ندارد. به همین خاطر بود که مدودف در اظهارات روز دوشنبه خود تاکید کرد که شرکای اصلی روسیه در وهله اول باید اتحادیه اروپا و آمریکا باشد؛ پس از آن کشورهای منطقه آسیا- اقیانوس آرام و سپس، کشورهای CIS. طبق قانون اساسی روسیه، رییس جمهوری این کشور تعیین کننده جهت گیری های اصلی در سیاست خارجی است. بنا بر این، اظهارات مدودف به نوعی نشان دهنده تغییراتی در اولویت های سیاست خارجی این کشور است.
اظهارات اخیر مدودف در رابطه با برنامه هسته ایران مهر تاییدی است بر نزدیکتر شدن مواضع کرملین به کاخ سفید.

لینا سوپونینا، کارشناس سیاسی و سرگی استروکن، رییس بخش روابط بین الملل روزنامه “کامرسنت” از جمله کارشناسان روسی هستند که اعتقاد دارند این اظهارات مدودف، نشان دهنده تغییرات ریشه ای در مواضع روسیه نسبت به برنامه های هسته ای ایران و نزدیک شدن مواضع روسیه و آمریکا است.
البته، یوگنی مینچنکو، مدیر انستیتو بین المللی علوم سیاسی روسیه در مصاحبه با رادیو «صدای روسیه» اظهار داشت که مدودف نقطه نظر خود را تغییر نداده است. اما تاکید کرد که مساله مدرنیزه سازی اقتصاد بی تردید در وهله اول نیازمند توسعه روابط با کشورهایی است که تکنولوژی های جدیدی دارند. به اعتقاد این کارشناس روس مسئله پیوستن روسیه به اتحایه اروپا و ناتو اصلا مطرح نیست. 

گفته می شود که مسکو عملگرا بوده و همواره برای به دست آوردن برگ برنده بیشتر برای توازن منافع تلاش می کند. اما این که مدودف با چنین اظهاراتی در صدد است تا نظر غرب را جلب کرده و باز هم به نوعی از کارت ایران در بازیهای سیاسی خود استفاده نماید، جای تاسف دارد. ظاهرا آن چنان وی در رویای مدرنیزاسیون روسیه غرق شده است که دیگر منافع ژئوپولتیک کشورش و نقش ایران در منطقه را از یاد برده است. اگر نتیجه عملگرایی این باشد که هر چه مسکو به غرب نزدیک شود، از ایران دور می شود، پس می توان این قاعده را تعمیم داد و گفت که متقابلا، هر چه ایران به غرب نزدیک شود، پس الزاما باید از مسکو دور شود. بنا بر این، اگر قرار باشد که روسیه کار را به جایی برساند که ایران هم بین مسکو و غرب دست به انتخاب بزند، در آن صورت مطمئنا انتخاب ایران مسکو نخواهد بود!

سیاست خارجی فقط اقتصاد و تجارت نیست
سخنان اخیر رییس جمهوری روسیه در داخل این کشور نیز واکنش کارشناسانی که همواره به سیاست های غربگرایانه مدودف انتقاد می کنند را بر انگیخت. کریل گاواروف، کارشناس مسائل سیاسی طی مقاله ای کنایه آمیز و انتقادی که با عنوان «سیاست خارجی فقط اقتصاد و تجارت نیست» در پایگاه خبری “KMnews” منتشر شد، با پرداختن به اظهارات اخیر مدودف می نویسد: «افسانه از سرگیری روابط روسیه و آمریکا سر انجام شالوده نظری و فکری خود را در سطح بسیار عالی به دست آورد. بنابراین، از این پس بسیاری از روسها متوجه خواهند شد که به چه دلیل مصرف کنندگان روس باید بار دیگر مرغهای منجمد آمریکایی که در بین مردم روسیه به کنایه “پاهای بوش”! نامیده می شود را مصرف کنند و به جای هواپیماهای روسی، از بویینگ آمریکایی برای پرواز استفاده کند. کارکنان صنایع نظامی روسیه نیز نباید چندان بابت از دست دادن قرارداد فروش اس-۳۰۰ به ایران ناراحت باشند. چرا که ظاهرا ما باید به خاطر مدرنیزه شدن کشور کمی رنج و عذاب بکشیم! 

از نظر مدودف، تکنولوژی مدرن، شکوفایی و امنیت درست از همان سمتی به روسیه وارد می شوند که سابقا، به دلیل وجود سوء تفاهماتی تنها تهدیدات آن متوجه روسیه بود؛ یعنی از جانب غرب! آن طور که از اظهارات رییس جمهوری بر می آید، شرکای اصلی کشور ما باید در وهله اول، اتحادیه اروپا (مشخصا، آلمان، فرانسه و ایتالیا) و آمریکا باشد. در سخنان مدودف، کشورهای منطقه آسیا- اقیانوس آرام در جایگاه دوم و تنها پس از آنها از کشورهایی مشترک المنافع یاد شد.» مدودف در خصوص منافع ملی روسیه سخن می گوید. اما منظور او از این سخن چیست و دقیقا، منافع ملی چه کسی باید حفظ شود؟

به هر ترتیب، اظهارات اخیر رییس جمهور جوان روسیه آن هم در آستانه مذاکرات حساس دو کشور در زمینه توسعه همکاری ها در حوزه انرژی و تدوین نقشه راه برای همکاری‌های آتی، فقط باعث سردتر شدن مناسبات مسکو و تهران خواهد شد که به هیچ عنوان به نفع دو کشور نخواهد بود. مدودف با این اظهارات شائبه انگیز خود تنها خوراک رسانه هایی را تامین کرده که دائما سعی دارند تا به مناقشات موجود دامن زده و صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای ایران را زیر سوال ببرند. پس انتظار می رود که دولتمردان روسیه کمی بیشتر به فکر همان منافع ملی باشند که دائما بر آن تاکید می کنند.