كار دشوار سوريه

سيد محي‌الدين ساجدي

در حال حاضر بشار اسد چنان با تأني رفتار و اصلاحات مورد نظر خود را به ماه‌هاي ديگر موكول كرده كه گويا بر اوضاع مسلط است. كشيده شدن سوريه به جنگ داخلي، وحشتناك‌ترين حالتي است كه مي‌توان تصور كرد

كار سوريه مشكل بود، مشكل‌تر هم شد. حل اين مشكل هم آسان نخواهد بود. اتحاديه عرب عضويت سوريه را به حال تعليق در آورده و قصد دارد مجازاتهاي سياسي و اقتصادي هم وضع كند. قبل از حمله ناتو به ليبي نيز همين اتحاديه اول عضويت دولت ليبي را لغو كرد و جاي آن را به مخالفانش در شوراي ملي مقاومت داد.

هنوز اتحاديه عرب شوراي ملي سوريه را به رسميت نشناخته، ولي از مخالفان خواسته است كه با اين اتحاديه براي تعيين تكليف «دوره انتقالي» مذاكره كنند كه ـ در واقع ـ به معناي شناسايي ضمني آنهاست.

تعليق عضويت سوريه از 25 آبان شروع شد و دمشق به طور مشروط پذيرفت كه ناظران اتحاديه عرب وارد سوريه شوند.

در مصوبه اتحاديه عرب، به سوريه اين امكان داده شده كه هرگاه تمامي مفاد طرح را اجرا كرد به جمع دولتهاي عرب بازگردد.

اتحاديه عرب از سوريه خواسته بود كه ارتش را از شهرها و روستاها بيرون ببرد، به خشونت پايان دهد، تمامي زندانيان حوادث هفت ماه گذشته را آزاد كند و به خبرنگاران عرب و خارجي اجازه ورود و فعاليت آزادانه بدهد. جز آزادي بيش از 500 نفر از زندانيان، عملاً اتفاق خاصي در سوريه رخ نداد و مهلت دو هفته‌اي اتحاديه عرب نيز پايان يافت.

دولت سوريه احساس خطر كرد و روز جمعه گذشته يادداشتي براي اتحاديه عرب فرستاد و قول داد كه بيشتر مفاد طرح عربي را ظرف يك هفته اجرا كند. حالا هر چه دمشق بگويد كه اقدام اتحاديه عرب در تعليق عضويت سوريه مخالف با منشور اين اتحاديه است و برخي دولتهاي عرب (منظور قطر و سعودي) منويات آمريكا و قدرت‌هاي خارجي را اجرا مي‌كنند، يا عده‌اي به سفارتخانه‌هاي سعودي و قطر و كنسولگري‌هاي تركيه و فرانسه در دمشق، حمله كنند، هيچ فايده‌اي ندارد. فقط لبنان و يمن به تعليق عضويت سوريه رأي منفي دادند و الجزاير، عراق و سودان هم مانع از تصويب اين موضوع نشدند.

وقتي دولت سوريه طرح را مي‌پذيرد، بايد آن را اجرا كند. اگر نپذيرفته بود، امكان مانور برايش وجود داشت. پذيرش طرح از موضع ضعف بود و نشان داد كه رهبران سوريه خطر را احساس كرده‌اند. دولتهاي عرب نمي‌توانند كاري در سوريه انجام بدهند، ولي دولت‌هايي مثل آمريكا و فرانسه و بريتانيا در نوبت نشسته‌اند تا ابتدا سوريه در محيط عربي خود منزوي شود. اين انزوا فقط در سطح دولتهاي عربي نيست كه برخي از آنها مظهر استبدادند، بويي از دمكراسي نبرده‌اند و حاضرند مردم خودشان را به مسلخ ببرند. مردم عرب نيز دو دسته‌اند و در كشورهايي كه خيزش كرده‌اند، نمي‌توان طرفداران چنداني براي عملكرد دولت سوريه پيدا كرد.

براي موفقيت طرح عربي بايد سه عامل وفاق داخلي، حمايت منطقه‌اي و خواست بين‌المللي فراهم شود. در داخل سوريه هم دو دستگي است. حتي ميان مخالفان نيز اتحاد وجود ندارد و حمله برخي مخالفان به بخشي ديگر از رهبران مخالف بشار اسد در قاهره، كافي است تا عمق اختلافات ميان جناح‌هاي مخالف را نشان دهد. حمايت منطقه‌اي از طرح وجود دارد، ولي در سطح بين‌المللي همه موضع واحدي ندارند. آمريكا به مخالفان مسلح كه از سوي تركيه حمايت لجستيك مي‌شوند، تذكر مي‌هد كه تسليم نشوند و سلاح خود را تحويل ندهند. دولت سوريه يك هفته به اينان مهلت داد تا مشمول عفو و فوراً آزاد شوند.

در حال حاضر بشار اسد چنان با تأني رفتار و اصلاحات مورد نظر خود را به ماه‌هاي ديگر موكول كرده كه گويا بر اوضاع مسلط است. كشيده شدن سوريه به جنگ داخلي، وحشتناك‌ترين حالتي است كه مي‌توان تصور كرد.