بسته حقوقی برای تصمیم‌گیری سریع بعد از وقوع سانحه رانندگی؛

از صحنه تصادف فرار نکنید

قانون بین آن دسته از رانندگانی که پا روی وجدان می‌گذارند و از صحنه تصادف فرار می‌کنند با دیگر رانندگان تمایز قایل شده است که در این بسته حقوقی با این تفاوت و تمایز آشنا می‌شوید

شهر پر از انواع و اقسام خودروها شده است. این وسایل اگرچه امتیازات زیادی برای زندگی بشر دارند، استفاده از آنها همراه با ریسک و خطر است. تصادف مهم‌ترین خطری است که این وسایل برای شهروندان به همراه دارد. هر روز جان برخی از شهروندان در برخورد با این وسایل نقلیه آسیب می‌بیند. در بسیاری از مواقع رساندن سریع مصدوم به بیمارستان می‌توان جان او را نجات دهد به همین دلیل سرعت عمل بعد از وقوع این حوادث اهمیت زیادی در کاهش میزان خسارت جانی دارد؛ اما برخی به جای اینکه هر چه زودتر برای نجات جان مصدوم چاره‌ای بیندیشند از محل حادثه متواری می‌شوند. قانون بین آن دسته از رانندگانی که پا روی وجدان می‌گذارند و از صحنه تصادف فرار می‌کنند با دیگر رانندگان تمایز قایل شده است که در این بسته حقوقی با این تفاوت و تمایز آشنا می‌شوید.

مجازات راننده فراری
در صورتی که شخصی با خودرو تصادف کند و موجب کشته شدن دیگری شود، در صورتی که عمدی نباشد، چنین قتلی شبه عمد خواهد بود. مهم‌ترین مجازاتی که این جرم دارد پرداخت دیه است که امروزه شرکت‌های بیمه پرداخت آن را تضمین می‌کنند. قتل در نتیجه تصادف رانندگی به قصاص منتهی نمی‌شود؛ با این وجود، گاهی برخی رانندگان بعد از تصادف خطاکار با فرار از صحنه تصادف، مجروح را به امان خدا رها می‌کنند تا شاید از مجازات‌های این جرم فرار کند. هر چند خیلی زود گرفتار ندای وجدان ناراحت خود می‌شوند و زندگی را برای خود تلخ می‌کنند.
بر اساس ماده 719 قانون مجازات اسلامی اگر بعد از تصادف، مصدوم احتیاج به کمک فوری داشته و راننده با وجود امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی یا به‌ وجود اینکه امکان کمک گرفتن از مأموران انتظامی وجود دارد از انجام این کار خودداری کند یا به منظور فرار از تعقیب محل حادثه را ترک و مصدوم را رها کند بر حسب مورد در هر کدام از موارد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات محکوم خواهد شد. دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده اعمال کیفیت مخففه کند.
در بررسی ماده 719 قانون مجازات اسلامی اول باید ببینیم بعد از صحنه تصادف چه کارهایی را نباید انجام دهیم: در شرایطی که امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی وجود دارد از این کار خودداری کنیم. در صورتی که امکان کمک گرفتن از ماموران انتظامی وجود دارد از این کار خودداری کنیم.
برای فرار از تعقیب محل حادثه را ترک و مصدوم را به حال خودش رها کنیم. در مورد این بند باید توجه داشت که ترک محل باید برای فرار تعقیب باشد بنابراین اگر شرایطی وجود داشت که در آن محل حادثه را به خاطر آوردن کمک یا انجام کار دیگری ترک کنیم در این صورت نمی‌توان گفت که عمل ممنوعی انجام داده‌ایم.
حالا در صورتی که هر یک از اعمال ممنوع یادشده را انجام دادیم چه پیامدهایی در انتظار ما خواهد بود؟ برخی از آنها به این شرح است:
دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده اعمال کیفیت مخففه کند؛ یعنی با این کار ما، دیگر خبری از تخفیف در مجازات نخواهد بود. مرتکب هر یک از این اعمال به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در ماده 714 قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. ماده 714 قانون مجازات اسلامی مجازات شخصی را می‌گوید که در تصادف رانندگی موجب مرگ شخص دیگری شده است.
این ماده می‌گوید: «هرگاه بی احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظام‌های دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود.»
مجازات حبس برای مرتکب هر یک از موارد فوق بیشترین شدت را خواهد داشت.
مرتکب هر یک از این اعمال به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. ماده ۷۱۵ مجازات شخصی را می‌گوید که در اثر تصادف رانندگی موجب ایجاد صدمه بدنی جدی و جبران‌ناپذیر به دیگری شده است.
این ماده می‌گوید: «هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظام‌های دولتی یا عدم مهارت راننده، موجب مرض جسمی یا دماغی که غیرقابل علاج باشد و یا از بین رفتن یکی از حواس یا از کار افتادن عضوی از اعضای بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد یا تغییر شکل دائمی عضو یا صورت شخص یا سقط جنین شود مرتکب به حبس از دو ماه تا یک سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم می‌شود.»
مرتکب هر یک از این اعمال به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در ماده 716 قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. ماده 716 مجازات شخصی را می‌گوید که در اثر تصادف رانندگی موجب نقصان یا ضعف دایم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود و یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم شود.
این ماده می‌گوید: «هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظام‌های دولتی یا عدم مهارت راننده موجب صدمه بدنی شود که باعث نقصان یا ضعف دائم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم گردد، بدون آنکه عضو از کار بیفتد یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود مرتکب به حبس از دو ماه تا شش ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم خواهد شد.»

دیگر مواردی که باعث تشدید مجازات می‌شود
علاوه بر فرار از صحنه تصادف برخی از اعمال قبل از تصادف هم موجب می‌شود که مجازات مجرم شدیدتر شود. اقدامات یادشده به این شرح است:
- مست بودن راننده.
- گواهینامه نداشتن راننده.
- در صورتی که راننده زیادتر از سرعت مقرر حرکت ‌کرده باشد.
- در صورتی که راننده دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی موثر در تصادف به کار انداخته باشد.
- در صورتی که راننده در محل‌هایی که برای عبور پیاده‌رو علامت مخصوص گذاشته شده است، مراعات لازم نکند یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع شده است، رانندگی کند. در همه این موارد راننده به دو سوم مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد. درباره افرادی که مقصر اصلی حادثه را فراری دهند یا به او کمک می‌کنند نیز باید گفت: اقدام این افراد به هر دلیل طبق ماده 551 قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می‌شود؛ البته میزان مجازات بستگی به نوع جرم نیز دارد 

امتیازات راننده با وجدان
در مقابل مجازات‌هایی که برای راننده بی‌وجدان فراری در نظر گرفته شده است در صورتی که راننده برای نجات مصدوم یا کم کردن آسیب‌های ناشی از رانندگی به او کمک کند برای او امتیازاتی در نظر گرفته شده است:
اول اینکه راننده می‌تواند برای کمک به مصدوم وسیله نقلیه را از صحنه حادثه حرکت دهد؛ البته به این شرط که برای کمک رسانیدن به مصدوم توسل به طریق دیگر ممکن نباشد. علاوه بر این در تمام موارد مذکور هرگاه راننده مصدوم را به نقاطی برای معالجه و استراحت برساند یا ماموران مربوط را از واقعه آگاه کند یا به هر نحوی موجبات معالجه و استراحت و تخفیف آلام مصدوم را فراهم کند دادگاه مقررات تخفیف را درباره او رعایت خواهد کرد. اگر راننده‌ای غیر از مقصر حادثه مصدوم را به بیمارستان یا نزد نیروهای انتظامی انتقال دهد چنین راننده با وجدانی هم مورد حمایت قانون قرار خواهد گرفت.

چرا برخی از رانندگان فرار می‌کنند؟
وجدان بیشتر رانندگان به آسانی حاضر نمی‌شود کسی را با وضعیت جسمی وخیم در کنار خیابان رها کند و فرار کند؛ به خصوص اینکه این شخص به دلیل اشتباه خود راننده به این حال و روز افتاده باشد؛ بنابراین معمولاً فرار از صحنه تصادف یک تصمیم اشتباه لحظه‌ای است.
تشدید مجازات راننده هم برای برخورد با همین اشتباه لحظه‌ای و پشت کردن به نوع‌دوستی است. ترس، بی‌تجربگی و بی‌اطلاعی مهم‌ترین دلایلی هستند که موجب فرار یک راننده حادثه‌ساز از صحنه تصادف می‌شوند. برای اینکه خسارت‌های مصدوم در صورت فرار راننده جبران شود قانون صندوق خسارت‌های بدنی را پیش‌بینی کرده است که در چنین شرایطی خسارت قربانی تصادف را پرداخت می‌کند.
اگرچه ممکن است راننده به دلایل مختلف صحنه تصادف را ترک کند، کسان دیگری که در اطراف تصادف هستند می‌توانند در نجات جان مصدوم نقش تأثیرگذاری داشته باشند. در این شرایط دیگران می‌توانند به جبران این اشتباه بپردازند و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنند.
برای کسانی که نگران عواقب این کار هستند هم اطمینان می‌دهیم که به پشتوانه قانون بازداشت نخواهند شد. ممکن است شخصی از ترس اینکه بعد از انتقال مصدوم به بیمارستان با مقصر اصلی حادثه اشتباه گرفته شود از انجام این کار خودداری کند؛ اما برای اینکه این نگرانی از بین برود «قانون ممنوعیت بازداشت کسانی که مصدومان را به مراکز درمانی منتقل می‌نمایند» به تصویب رسیده است.
در این قانون کوتاه تاکید شده است: از تاریخ تصویب این قانون نگهداری و بازداشت کسانی که مصدومان را به مراکز درمانی یا نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و غیره منتقل می‌کنند توسط مراجع مذکور ممنوع است مگر اینکه خود فرد یا مصدوم یا افراد دیگری او را مقصر قلمداد کنند یا دلایل و قرائن دیگری دلالت بر انتساب اتهام به وی کند.

مرجع : حمایت