هجوم سکه‌بازها به بانک‌ها

نسخه‌پیچی بانک مرکزی جواب نداد

همه اينها هم نتيجه سياست‌هاي بانك مركزي است كه از يك‌سو مي‌خواهد بازار ارز را تك‌نرخي كند و در سوي ديگر با عرضه ارزان سكه بازاري چندنرخي را به وجود آورده كه در آن فقط كسب و كار دلال‌ها سكه شده ...

اين روزها اگر گوشه‌اي از خيابان مردمي را ديديد كه به صف شده‌اند و نايي براي حرف زدن و حتي گله هم ندارند، مي‌توانيد مطمئن باشيد كه دولت دوباره به صرافت توزيع قند و شكر و شيرين يارانه‌اي نيفتاده و پرونده كوپن از بايگاني تاريخ خارج نشده اين صف‌هاي طولاني هم صف گوشت و مرغ نيست كه صف مردمي است كه مي‌خواهند از بانك مركزي سكه بخرند و اگر توان مالي ذخيره آن را نداشتند به دلال‌هايي كه همان اطراف اتراق كرده‌اند بفروشند. اين مساله به آن معناست كه بعد از كوپن و دلار فروشي، چشم بازار به سكه فروش‌ها هم روشن شده و ايستادن در صف و دست به دست كردن سكه به كسب و كار بسياري از مردم تبديل شده چه آنهايي كه از بيم گراني ترجيح مي‌دهند پول نقد خود را به هر نوع ذخيره قابل اعتمادي تبديل كنند و چه كساني كه با اندك سرمايه‌اي كه دارند عملا در كسوت خرده‌دلال درآمده‌اند. 

با اين اوصاف عجيب نيست كه شعب منتخب و دست‌چين‌شده بانك ملي از نيمه‌هاي شب تا نيمه‌هاي روز بعد اول به سالن انتظار و بعد به ميدان جنگ تبديل مي‌شود و دست آخر هم بعد از اينكه چند نفري پيروزمندانه از ميدان بيرون مي‌آيند بقيه دست خالي به خانه برمي‌گردند تا بعد از تجديد قوا دوباره بخت خود را در اين صف‌هاي بلند بيازمايند. همه اينها هم نتيجه سياست‌هاي بانك مركزي است كه از يك‌سو مي‌خواهد بازار ارز را تك‌نرخي كند و در سوي ديگر با عرضه ارزان سكه بازاري چندنرخي را به وجود آورده كه در آن فقط كسب و كار دلال‌ها سكه شده و به نظر هم نمي‌رسد افت اندك قيمت‌ها دوام چنداني داشته باشد. در شعب بانك ملي مشتريان از نيمه‌هاي شب و در سرماي پاييزي اول نام خود را در فهرست متقاضيان ثبت مي‌كنند و بعد پروسه انتظار آغاز مي‌شود. اين فرآيند هم در هر شعبه‌اي آداب و رسوم خود را دارد كه قابل تغيير نيست. در بعضي از شعبه‌ها مردم بعد از ثبت‌نام به خانه‌هايشان برمي‌گردند و بعد از چند ساعت استراحت قبل از اينكه هوا روشن شود برمي‌گردند تا از قافله عقب نمانند اما در بعضي ديگر از شعبه‌ها كار به همين سادگي‌ها هم نيست چون افراد ثبت‌نام شده به فواصل زماني مشخص در تمام طول شب حضور و غياب مي‌شوند تا تنها آنهايي كه استقامت بيشتري دارند و سنگر را ترك نكرده‌اند از مزيت خريد سكه دولتي بهره‌مند شوند. به هر حال بعد از به سر رسيدن يك شب سرد، آغاز فعاليت شعبه به معني تقسيم سكه نيست.
 
همه بايد منتظر بمانند تا رييس شعبه دستورات لازم را صادر كند يعني اينكه ساعت مشخص و معيني براي فروش سكه در شعب بانك ملي وجود ندارد. يكي از متقاضيان خريد سكه كه بعد از شبي طولاني تا نيمه‌هاي روز در صف ايستاده بود به خبرنگار «شرق» گفت: «مسوولان فروش سكه مي‌گويند رييس شعبه نيامده و بايد منتظر بمانيم. جالب اينكه بيشتر از دو ساعت از شروع ساعت كاري شعبه گذشته است.»خانم ميانسالي كه دو روز در صف ايستاده و هنوز موفق به خريد نشده مي‌گويد: فقط چند نفري كه ابتداي صف هستند مي‌توانند سكه بخرند چون مسوولان شعبه مي‌گويند ميزان عرضه كم است و كفاف اين ميزان تقاضا را نمي‌كند. به گفته او نيمه‌هاي شب چند دلال گروهي را كه كارت ملي دارند به شعبه‌ها مي‌آورند و در مقابل پرداخت مبلغي كه معمولا بين 50 تا 70‌هزار تومان متغير است وارد صف‌هاي خريد مي‌كنند و بعد اگر نوبت به آنها رسيد بسته سكه پنج عددي را از آنها مي‌گيرند. 

روز كه به نيمه مي‌رسد كم‌كم از عرض و طول صف كم مي‌شود اما صداي اعتراض‌ها بلندتر به گوش مي‌رسد. پيرمرد بازنشسته‌اي هم كه ديگر توان ايستادن ندارد و اولين‌بار است در شعبه بانك ملي ميدان صادقيه وارد صف شده و اقبال بلندي براي خريد داشته به «شرق» مي‌گويد: «نفر دوم بودم و نيم‌سكه مي‌خواستم اما متصدي مي‌گويد نيم‌سكه تمام شده فقط ربع‌سكه باقي مانده در صورتي كه كسي هنوز اين نيم‌سكه‌هايي كه تمام شده را به چشم نديده است.»تنوع در چيدمان سبد فروش شعب بانك ملي البته به همين يك شعبه مختص نمي‌شود چون ظاهرا اين پنج سكه بر اساس موجودي و تشخيص شعبه مي‌تواند پنج قطعه تمام‌سكه يا نيم يا ربع يا مخلوطي از هر سه باشد. 

جالب اينكه زمزمه‌ها حاكي است موج دلالي از بيرون شعب به داخل شعبه‌هاي بانك هم نفوذ كرده است. بر اساس برخي ادعاها، شماري از واسطه‌ها قادرند در مقابل دريافت مبلغي نام افراد را وارد فهرست كنند و بعد به ميزان سفارش سكه به قيمت دولتي تحويل دهند بي‌دردسر و بدون ساعت‌ها صرف وقت در صف‌هاي چند صد متري! در چنين شرايطي در برخي شعب توزيع، جدل لفظي مردمي كه در سرما عصبي و كلافه شده‌اند به درگيري فيزيكي منجر مي‌شود و در بعضي موارد هم قضيه فيصله نمي‌يابد مگر با دخالت نيروي انتظامي. اين وضعيت محدود و مختص پايتخت نيست. 

گزارش‌ها از ديگر شهرستان‌ها هم حكايت از هجوم مردم به شعب بانك دارد مردمي كه مي‌خواهند از منافع اختلاف قيمت چشمگير بازار رسمي و غيررسمي بهره‌اي ببرند. همين ديروز بانك مركزي قيمت سكه تمام طرح جديد را523‌هزارو120 تومان اعلام كرد، يعني چهار‌هزارو100 تومان ديگر ارزان‌تر از آخرين روز معاملاتي پيش از آن. نرخ سكه نيم‌بهار آزادي هم در اين روز‌هزارو560 تومان ديگر كاهش يافت و به 251‌هزارو680 تومان رسيد. قيمت بانكي سكه ربع بهار آزادي نيز با 520 تومان نزول 125‌هزارو840 تومان به ثبت رسيد. اين در حالي بود كه در بازار آزاد چهارشنبه سكه طرح قديم 610‌هزار تومان قيمت خورده بود و ارزش سكه تمام‌بهار آزادي طرح جديد 592‌هزار تومان اعلام شد نيم و ربع‌سكه هم در همين روز 289 و 146‌هزار تومان قيمت خورد. اين به آن معناست كه اختلاف قيمت سكه طرح جديد در دو بازار آزاد و دولتي نزديك به 70‌هزار تومان بود. همين اختلاف قيمت هم بهترين انگيزه براي خريداران تهراني و شهرستاني است كه نه‌تنها در صف بايستند بلكه براي توفيق در خريد با يكديگر گلاويز شوند. از قم خبر رسيده ازدحام مردم براي خريد سكه از شعب منتخب بانك ملي در قم موجب تعطيلي و اخلال در فعاليت روزانه اين بانك‌ها شد. 

بر اساس گزارش مهر، شامگاه سه‌شنبه ازدحام مقابل بانك ملي براي دريافت سكه طلا شكل گرفت و عده‌اي مقابل بانك اتراق كردند تا صبح فردا اولين كساني باشند كه از بانك سكه مي‌‌خرند. ساعت حدود 10 صبح روز چهارشنبه ازدحام جمعيت مقابل شعب منتخب بانك ملي به اوج رسيد و تلاش نيروي انتظامي براي نظم دادن به صف‌هاي چندلايه مقابل شعبه صفاييه قم كه حداقل 200 نفر به نظر مي‌رسيد بي‌نتيجه بود. در اين صف طولاني كه تعدادي از آنها هم از بانوان بودند، تنها صدايي كه به گوش مي‌رسيد همهمه و اعتراض بود. 

بر اساس اين گزارش، پسر جواني كه بيشتر از همه عجله داشت تا وارد بانك شود گفت: «از ساعت 11 شب پيش اينجا در صف هستم، حالا بعد از اين همه مدت كركره بانك را پايين كشيده‌اند و مي‌گويند قرار نيست سكه توزيع شود اگر قرار نبوده سكه توزيع كنند، پس چرا مردم را اينجا كشيده‌اند؟ اگر بنا بر توزيع سكه است، پس چرا در بانك را مي‌بندند؟ و اگر سكه‌ها را به مردم نمي‌فروشند، چه كسي اين همه سكه را خواهد خريد؟» فرد ديگري كه ادعا داشت از سپيده صبح در صف ايستاده است، گفت: «ايستادن در اين صف از بيكاري كه بهتر است! هر مرتبه سه تا چهار سكه مي‌خريم 527‌هزار تومان و به قيمت بيش از 600‌هزار تومان مي‌فروشيم، در اين وضع اقتصادي چه كسي مي‌تواند يك‌روزه چنين درآمدي داشته باشد؟» 

جوان ديگري هم توضيح داد كه اين توزيع سكه از روز چهارشنبه هفته قبل شروع شده روزهاي اول هم پنج‌سكه مي‌فروختند، اما به مرور به سه و دو سكه كاهش داده شد و آخر سر هم كه بانك را تعطيل كردند و به زور پليس مي‌خواهند مردم را متفرق كنند. درخصوص اين اخلال مدير شعب بانك ملي استان قم از طراحي برنامه‌اي براي رفع ازدحام مقابل بانك‌هاي ملي خبرداد و گفت: «بانك مركزي در نظر دارد توزيع سكه را در قالب صد قطعه‌اي از طريق شعب بانك‌هاي كارگشايي انجام دهد.» علي‌اكبر حلاجيان با تاكيد بر اينكه «تفاوت قيمت 70‌هزار توماني ميان بانك و بازار، يك حباب كاذب است»، گفت: «اين تفاوت نرخ باعث شده برخي از افراد كار و زندگي خود را رها كنند و با تجمع بيش از حد مقابل شعب منتخب بانك ملي باعث اختلال بانكي شوند و نتوانيم كار روزمره خود را انجام دهيم.» او با بيان اينكه «كار توزيع سكه از شش‌ماه گذشته در شعب قم و شهداي بانك ملي قم آغاز شده است»، گفت: «متاسفانه بعد از اينكه بانك مركزي با نيت مقابله با روند فزاينده قيمت سكه، نرخ آن را كاهش داد، مردم به سمت بانك‌ها هجوم آوردند.» مدير شعب بانك ملي قم، با اعلام اين مطلب كه «مديران استان درخواست كرده‌اند تا شعب توزيع‌كننده سكه از مركز شهر به شعب كنار شهر انتقال يابد»، افزود: «هرگونه تغيير يا افزايش شعبه تنها به خواست و دستورالعمل بانك مركزي امكان‌پذير است و ما نيز اين پيشنهاد را به آنها ابلاغ كرده‌ايم كه اميدواريم در اسرع وقت پاسخي مناسب دريافت كنيم.» وي با بيان اينكه «براي جلوگيري از ايجاد دلال بازي و بازار سياه توزيع سكه را از روزي پنج قطعه به دو سكه كاهش داده‌ايم»، گفت: «اگر بانك كارگشايي اقدام به توزيع وسيع سكه كند ضمن اينكه جلو دلال بازي‌هاي بازار سكه گرفته مي‌شود، از ايجاد قيمت و شغل كاذب جلوگيري شده و بانك‌ها مي‌توانند به نحو احسن به مردم خدمت‌رساني كنند.» 

اختلاف قيمت صد‌هزار توماني در مشهد
در مشهد هم تقريبا وضع بر همين منوال است. رييس اتحاديه طلا و جواهر فروشان مشهد هم در اين خصوص معتقد است: «علت اصلي تفاوت قيمت سكه در بازار مشهد عدم عرضه مناسب سكه در بانك است.» مسعود معبودي‌‌نژاد اختلاف صد‌هزار توماني قيمت سكه در بازار مشهد با بانك را تاييد كرد و افزود: «مهم‌ترين علت اين موضوع نيز مشكلات در عرضه بانك است.» رييس اتحاديه طلا و جواهر فروشان مشهد با اشاره به عرضه پنج‌قطعه ربع‌سكه به هر نفر از متقاضيان در شعب بانك اين شهر گفت: «اين اختلال قيمت بين بازار و بانك تا رفع كامل اين مشكل ادامه خواهد داشت.» 

سكه تا چه زمان مقاومت مي‌كند
جالب اينكه همه اين تلاش‌ها كه قرار است به افت قيمت سكه منجر شود تنها يك درمان موقتي است چون با توجه به افزايش قريب‌الوقوع قيمت‌هاي جهاني و رشد ارزش دلار در بازار آزاد كه ديروز تا‌هزارو375 تومان هم پيش رفت، بعيد به نظر مي‌رسد قيمت سكه براي مدت طولاني در برابر موج صعود مقاومت كند. به اين ترتيب، به احتمال فراوان نتيجه تمام تلاش‌ها و حراج‌ها داغ شدن بازار دلالي، رشد تقاضا و درگيري در شعب بانك ملي است.

نمودار مقایسه قیمت دلار در بازار آزاد و دولتی در یک ماه گذشته
ديروز در شرايطي كه باز هم تمام نگاه‌ها به بازار سكه و صف‌هاي خريد آن معطوف بود در بازار ارز قيمت‌ها به رشد خود ادامه داد؛ بازاري كه قرار است تك‌نرخي شود ولي بانك مركزي علاقه‌اي براي افشاي فرمول دقيق اين فرآيند ندارد. در چهارراه استانبول تهران ديروز قيمت دلار تا‌هزارو375 تومان بالا رفت هرچند كه در مرز‌هزارو368 تومان ثبات نسبي داشت. در اين روز پوند هم پنج‌تومان ديگر‌گران شد. به اين ترتيب، صراف‌ها هر واحد از پول انگلستان را دو‌هزارو150 تومان مي‌خريدند و دو‌هزارو175 تومان به فروش مي‌رساندند. اين در حالي بود كه يورو بعد از رشد 12‌توماني در آخرين روز كاري قبل از تعطيلات تقريبا از جاي خود تكان نخورد و روي مرز‌هزارو857 تومان متوقف شد.

مرجع : شرق