آمارهايي که در بخش کتاب وجود دارد آمارهاي دلگرم کننده اي نيست

نويسنده : محمدحسين روانبخش

سرانه مطالعه کتاب در ايران بنا به آمار رسمي کمتر از 20 دقيقه است و اين فاجعه اي فرهنگي است که البته هيچ اقدام قابل ذکري براي رفع اين معضل صورت نگرفته است. اين موضوع را مي توان از تيراژ کتابها هم فهميد.

نمايشگاه بين المللي کتاب تهران اگرچه اتفاق فرهنگي مبارکي است اما بايد اذعان کرد آن طور که تبليغ مي شود اتفاق خيلي بزرگي نيست. اينکه در روزهاي معدودي، افراد زيادي با انگيزه هاي مختلف از اين نمايشگاه ديدن مي کنند نبايد باعث اين توهم شود که اين نمايشگاه تاثير عميقي برفرهنگ کتاب و کتابخواني کشور دارد. در واقع بايد اين نمايشگاه را در کنار مجموعه اتفاقات فرهنگي و وضعيت جاري کتاب مورد بررسي قرار داد و درباره ميزان اهميت و تاثيرگذاري آن قضاوت کرد.
متاسفانه آمارهايي که در بخش کتاب وجود دارد آمارهاي دلگرم کننده اي نيست و به نظر مي رسد اين آمارها در سال هاي اخير کم و کمتر هم شده است. سرانه مطالعه کتاب در ايران بنا به آمار رسمي کمتر از 20 دقيقه است و اين فاجعه اي فرهنگي است که البته هيچ اقدام قابل ذکري براي رفع اين معضل صورت نگرفته است. اين موضوع را مي توان از تيراژ کتابها هم فهميد.
وقتي تيراژ کتاب در ايران به هزار يا پانصد نسخه مي رسد معلوم است که سرانه مطالعه کتاب حتي از آنچه اعلا م شده هم کمتر است. شايد در اين خصوص گفته شود که بعضي کتابها در اين سالها به چاپ هاي متعدد رسيده است (که حرف درستي است) اما گاهي عدم تحليل درست از اين موضوع ما را به نتيجه اشتباه مي کشاند. بايد توجه داشت که در وهله اول تيراژ کتاب هاي مرجع مورد تحليل قرار گيرد و براساس آن ميزان تاثيرگذاري و ارزشمندي افزايش تيراژ ها مشخص شود، نه اينکه کتاب هاي کمک آموزشي و خاطره و رمان هاي عاشقانه(با ميزان ارزش هاي مختلف) را در کنار هم قرار داده و نتيجه اي عجيب بگيريم، در حالي که واقعيت چيزي جز اين است.
نمايشگاه کتاب هم البته چنين وضعيتي دارد. بررسي اينکه چه کساني و با چه انگيزه اي در نمايشگاه حضور پيدا مي کنند مي تواند به ما در تحليل ميزان تاثيرگذاري آن کمک کند، ضمن اينکه در کنار همه اين موضوعات دغدغه ها و مشکلا تي که روز به روز بيشتر دامان ناشران آثار فاخر و مرجع را مي گيرد نيز بايد بررسي کرد و نبايد دل خوش داشت که تعداد ناشران بيشتر شده يا تعداد نمادين کتاب هاي چاپ شده يا به عبارت بهتر «کتاب سازي» بيشتر شده است.
در کنار همه اين موضوعات، توجه به اين موضوع هم بدنيست که همه اتفاقات مهم در حوزه کتاب در يک سال فقط و فقط به همين نمايشگاه محدود شده است و با بزرگنمايي دستاوردهاي اين نمايشگاه، مسوولا ن خود را توجيه مي کنند و ديگر هيچ اتفاقي در اين حوزه نمي افتد; اگر چه بايد گفت هر تصميم گيري و سياست گذاري در اين حوزه بايد از طرف متخصصان اين حوزه صورت گيرد که بعضا به حاشيه رفته اند و بدين صورت اگر هم قرار باشد تصميمي گرفته شود، اميد چنداني به تاثيرگذاري آن نيست.

مرجع : مردمسالاري