تيترآنلاين - منتجب نيا: وقتی که به منابع اسلامي مراجعه می کنیم، هیچ جا نداریم که یک تفکر باید حاکم باشد

منتجب نيا: وقتی که به منابع اسلامي مراجعه می کنیم، هیچ جا نداریم که یک تفکر باید حاکم باشد

ما گاهی به دلیل کمی ظرفیت، رقابت را با عداوت و دشمنی اشتباه می گیریم. فکر می کنیم اگر دو نفر سلیقه های مختلف دارند، حتماً و لزوماً باید در نبرد باشند

تيترآنلاين - راديو گفت و گو میزگردي با حضور محمد نبی حبیبی دبیر کل حزب موتلفه اسلامی و حجت الاسلام رسول منتجب نیا قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی تشكيل داد كه مشروح اين گفتگو را در ذيل ارائه مي شود

رادیو گفت و گو : وجود جناح بندیهای سیاسی می تواند شرایط لازم را برای ابراز دیدگاههای متفاوت فراهم کند. ولی گروههای سیاسی باید همواره به این نکته توجه داشته باشند که نباید به ارزشهای انقلاب صدمه ای وارد کنند.

آقای حبیبی ، جناح های سیاسی کشور برای خدشه دار نشدن ارزشهای انقلاب باید چه روشی را در پیش بگیرند و چگونه عمل کنند؟

حبیبی: بنده معتقدم که اگر جناح ها و احزاب سیاسی کشور،پایبند به اصول اولیه انقلاب باشند، به دلیل ظرفیت بسیار عمیق و وسیع فکری جمهوری اسلامی، هیچگاه از تضارب نظرات مختلفی که در یک فضای سیاسی باز مطرح است ضرر نخواهیم کرد. به نظر من این تضارب باعث می شود راههای بهتری برای پیشرفت مملکت پیدا کنیم. قاعدتا وقتی بحث انقلاب پیش می آید ما یک سری اصول یک سری خط قرمزهایی را باید تعریف کرده باشیم. من معتقدم اگر 4 اصل اسلام، نظام اسلامی، خط و سیره حضرت امام و ولایت فقیه، یعنی فصل الخطاب بودن ولی فقیه را جناح های مختلف سیاسی کشور قبول داشته باشند، در مورد تفاوت نظر اینها، راجع به سلیقه های مختلف در اداره شئون کشور، مشکلی وجود ندارد . اتفاقا ما باید زمینه ای را فراهم کنیم که این سلیقه های گوناگون فرصت بروز و ظهور پیدا کنند تا در این تضارب ما راه بهتری پیدا کنیم. از طرفی هم باید به یک خط قرمزهایی به صورت مشترک پایبند باشیم.

رادیو گفت و گو:آقای منتجب نیا ،جناج های مختلف سیاسی کشور چه روشهایی را باید در پیش گیرند که به ارزشهای انقلاب صدمه ای وارد نشود؟
منتجب نیا: من ابتدا تأکید می کنم بر اینکه ما نباید دنبال این باشیم که در جامعه یک سلیقه و یک اندیشه حاکم باشد و نگران باشیم از وجود سلائق مختلف و گرایشهای گوناگونی که به طور طبیعی در جامعه وجود دارد. چرا که اگر ما دنبال وحدت سلیقه باشیم و حاکم کردن سلیقه واحد، از مسائل سیاسی و فرهنگی و غیره، اولاً برای ما ممکن نیست ،چون این مخالفت با یک امر طبیعی و ذاتی است ، ثانیاً باعث از بین رفتن استعدادها در جامعه می شود و جلوی رشد و شکوفایی استعدادهای انسانها گرفته می شود. بنابراین به هیچ وجه نباید طالب این قضیه باشیم. این را به عنوان یک ارزش ما نباید تلقی کنیم. ما به منابع اسلامی وقتی که مراجعه می کنیم، هیچ جا نداریم که یک تفکر باید حاکم باشد. بله کلیاتی است، مثل توحید،مثل نبوت،مثل معاد، اصول کلی. اما سلایق مختلف و گرایشهای مختلف محترم شمرده شده. قران کریم هم می فرماید: انسانهای مورد عنایت پروردگار،هدایت یافته و حتی اولوالالباب کسانی هستند که در جامعه سخنان مختلف را می شنوند و گزینش می کنند.

پس اصل وجود سخنان مختلف، سلایق مختلف، یک ضرورت است، باید جامعه به یک حدی از رشد برسد که بین سخنان و سلایق مختلف بهترین ها را انتخاب کند. پس این یک مسئله اسلامی و قرآنی است. روش حضرت امام بر همین اساس بوده ،همانطور که آقای حبیبی اشاره کردند حضرت امام بر این مسئله تأکید داشتند.روی سلایق مختلف،احزاب مختلف ما یادمان است که در سال 66 حضرت امام با وجود جریان جامعه روحانیت مبارز، مجمع روحانیون مبارز را تأکید داشتند که تشکیل شود و مخالفت هایی هم با این امر شد امام همه را پاسخ گفتند و روی بودن آن تأکید داشتند،حتی هزینه آن را متقبل شدند. قانون اساسی ما هم این مسئله را به رسمیت شناخته، وجود احزاب و سلایق مختلف . بنابراین هم نظر امام هم قانون اساسی هم نظر مقام معظم رهبری بر این اساس است. علاوه بر اینکه یک اندیشه و یک فکر در جامعه هر چه کامل باشد عاقبت محدود و ناقص است. وقتی که سلایق مختلف، اندیشه های وجود دارد و تضارب بین آنها بوجود می آید قطعاً به نتیجه کامل تری خواهند رسید. ولی نکته مهم همین است که شما اشاره کردید و آن مسئله رعایت قوائد رقابت سیاسی است. ما گاهی به دلیل کمی ظرفیت، رقابت را با عداوت و دشمنی اشتباه می گیریم. فکر می کنیم اگر دو نفر سلیقه های مختلف دارند، حتماً و لزوماً باید در نبرد باشند. حتماً باید روی یکدیگر چنگ بیاندازند. در حالی که چنین چیزی معقول نیست و می شود رقابت سالم سیاسی را با رعایت همه اصول، همه موازین اخلاقی و حتی اخوت و صمیمیت و دوستی و همه اینها تأمین کند.

رادیو گفت و گو: آقای حبیبی،شما جایگاه جناح های سیاسی را در کشور چگونه می بینید؟
حبیبی:شرایط مساعدی همین الان هم با وجود دوره سختی که بعد از انتخابات گذراندیم، در کشور می تواند وجود داشته باشد . البته در این رابطه موضع گیریهایی که برخی مواقع از طرف آقای رئیس جمهور انجام شده، راجع به تحزب و جناح بندیهای سیاسی مورد انتقاد ماست و آنچه که در قانون اساسی و قوانین معمولی ما سراغ داریم،و اجازه تعدد و تکثر احزاب و جناح بندیهای سیاسی داده شده و همانطوری که آقای منتجب نیا هم اشاره کردند در همان زمانی که بحث بوجود آمدن روحانیون مبارز بوجود آمد، حضرت امام نه اینکه منع نکردند بلکه تجویز هم فرمودند. منتها الان به نظرم می رسد ما باید یک تلاش جدید کنیم برای اینکه فضایی خیلی بهتر از گذشته برای ایجاد تضارب فکری بین جناح های سیاسی فراهم شود و من معتقدم که آنهایی که به بهانه رقابت، تخریب و تخطئه و دشمنی کردند،از هر جناحی که باشند اینها لطمه زدند به آن فضای بازی که می توانست در یک محیط پر از آزادی، جناح ها و احزاب مختلف نظراتشان را ابراز کنند و یک تضارب به نظر من مقدسی که موجب پیشرفت کشور هم هست، بوجود آید. بنابراین در حال حاضر من معتقدم که گروههای کشور و احزاب موجود کشور و دستگاه اجرایی کشور باید تلاش کنند برای اینکه ما بهترین راههای پیشرفت کشور را در تضارب فکری بین نظرات مختلف پیدا کنیم، فضا را بیش از گذشته سعی کنیم که باز شود. الان که باز بودن این تضادها فراهم است اما به نظر من نقطه مطلوب ما برای باز بودن فضای سیاسی با نقطه فعلی یک مقداری فاصله دارد.

رادیو گفت و گو:آقای منتجب نیا، شما هم وضعیت کنونی جامعه و جایگاه احزاب را آنگونه که اقای حبیبی فرمودند می بینید؟
منتجب نیا:بله. من هم معتقدم ظرفیت نظام جمهوری اسلامی به مراتب بالاتر از آن چیزی است که ما بوجود آوردیم. ظرفیت قانون اساسی، قوانین جاری کشور ،ظرفیت تفکر و اندیشه حضرت امام که زیربنای نظام جمهوری اسلامی است و از همه مهمتر رشد و توازن فکری و بلوغ سیاسی ملت ما اقتضا می کند که ما فضا را باز تر کنیم، برای افراد برای گروهها برای احزاب. قانون اساسی مسئولان را ملزم می کند و همین طور قوانین عادی که فضا را برای رشد سیاسی و رشد فرهنگی جامعه فراهم کنند. دولت موظف است که بستر سازی کند برای پیدایش و شکل گیری احزاب و گروهها و تقویت کنند آنها را . نه خدای ناخواسته مخالفت کند و مقابله کند. این تصور تصور غلطی است که بیاییم حزب را با ولایت فقیه معادل هم بگیریم. یا گاهی حزب را با جلسات عزاداری سید الشهدا یا روحانیت و امثال و ذالک را معادل هم قرار دهیم. توازنی بین اینها نیست. اصلاً بحث احزاب یک بحث دیگری است. یک اختلاف یا تضارب داخلی خانوادگی است. آن مفاهیم، مفاهیم ارزشمندی هستند که در جای خودشان باید مطرح شوند. لذا من فکر می کنم دولت باید تجدید نظر کند در برخوردش با مسائل سیاسی و این گونه تصور و این گونه برداشتی که امروز می شود از فضای سیاسی. باز من تأکید می کنم که مخالف با اندیشه های حضرت امام مخالف قانون اساسی و مخالف با صلاح و شایستگی یک ملت است. لذا باید تجدید نظر کنند. هیچ نگران نباشند. هر چه فشارها بیشتر شود. هر چه انسداد سیاسی بیشتر باشد در جامعه، علاوه بر اینکه مردم احساس حقارت می کنند، احساس می کنند که تحقیر شدند و اعتمادی به آنها نیست و موجب بدبینی آنها نسبت به مسئولان و نظام می شود، هر فشاری یک عکس العمل و واکنشی دارد. ما نباید بترسیم از حضور مردم در صحنه و اظهار نظر مردم، بخصوص نخبگان و سیاسیون و فعالان سیاسی. باید ما آموزش دهیم، صدا و سیما و رسانه ها باید قواعد بازیهای سیاسی، قواعد رسالت سیاسی را به صورت صحیح و بی طرفانه بیان کنند. کشورهای رشد یافته و توسعه یافته را بیاورند و رقابت هایی که در آنجاست برای مردم بیان کنند و مهمتر از آن ما منابع اسلامی بسیار ارزشمندی داریم، مواریث گرانقدری از اسلام داریم که بهتر از هر چیزی می تواند ما را راهنما باشد در این زمینه ها.

رادیو گفت و گو:آقای حبیبی، با توجه به وضع کنونی ، جامعه ما چقدر پذیرای جناح های مختلف سیاسی و احزاب سیاسی است؟
حبیبی: معتقدم که به دلیل بد عمل کردن برخی از احزاب قبل از انقلاب و حتی بعد از انقلاب در ذهن عده ای از مردم ما حزب جایگاه اصلی خودش را پیدا نکرده، بلکه برخی هستند که با ان مخالفند. در حالی که من معتقدم اگر ما بر اساس قانون اساسی و قانون معمولی احزاب مقتدری در کشور داشته باشیم که تعریف من هم از اقتدار این است که سه خصوصیت عمده داشته باشند. یعنی 3 نوع توانایی داشته باشند. توانایی تولید فکر، یعنی آن بعد ایدئولوژیک حزب، دوم توانایی داشتن برنامه های کارشناسانه برای پیشرفت کشور و جلوگیری از مشکلات. سوم هم کادر سازی قوی داشته باشند تا بتوانند با این کادر سازی مدیران لایقی را برای مدیریت های مختلف کشور تربیت کنند. اگر احزابی با این سه خصوصیت به نظر من در کشور به صورت متعدد هم وجود داشته باشند و به صورت جدی هم با هم رقابت کنند، نه اینکه ما هیچ ضرری نمی کنیم، بلکه معتقدم که مردم وقتی پای صندوقهای رأی می آیند و مطلع می شوند از برنامه ها و خصوصیات مدیرانی که یک حزب تربیت کرده برای اداره شئون مختلف کشور، رأی دادن مردم در آن صورت به نظر من آگاهانه تر و پخته تر صورت می گیرد. یعنی الان متأسفانه ما در دوره های مختلف انتخابات شاهد رقابتهای لفظی هستیم. یعنی خیلی از ارائه برنامه، خیلی از معرفی مدیران ساخته شده احزاب را در رقابت های انتخابی نمی بینیم که مطرح شود. وقتی که حزبی با این توانایی ها آمد یا رأی مردم را در مجلس یا برای قوه مجریه کسب کرد، معتقدم هم تکلیف مردم روشن است که به چه کسی و چه چیزی رأی دادند و آن حزب پیروز هم می داند که بر اساس ادعاهایی که کرده مردم به او رأی دادند و یک نوع احساس مسئولیت می کند برای انجام تعهداتی که در دوره انتخابات قول داده. در این صورت من معتقدم وجود احزاب مختلف متعدد در کشور نه تنها هیچ مشکلی ایجاد نمی کند بلکه باعث پیشرفت بیشتر خواهد شد.

رادیو گفت و گو:آقای منتجب نیا ، برخی جامعه شناسان و برخی دوستانی که این مسائل را دنبال می کنند، معتقدند که کشور ما خیلی قابل مقایسه با کشورهای دیگر نیست، چون مردم ما خیلی طرفدار حزب و کار حزبی نیستند. آیا واقعاً این طور است؟ یا اینکه فکر می کنید احزاب در جامعه می توانند موفق باشند؟
منتجب نیا:همانطور که آقای حبیبی اشاره کردند، اینکه فرهنگ پذیرش حزب یا مخالفت با آن در کشور ما بوجود آمده و احزاب نتوانستند جایگاه مناسبی را در ذهنیت جامعه برای خودشان بوجود بیاورند، این تصادفی نیست. همانطوری که در کشورهای دیگر اگر حزب جایگاه قوی دارد و احزاب هم حکومت می کنند و مردم به احزاب و برنامه های احزاب رأی می دهند ، آن هم تصادفی نبوده. ما قبل از پیروزی انقلاب که حزب به آن معنا نداشتیم، هر چه بوده حزبهای سلطنتی، حزبهای حکومتی بوده و بعد از پیروزی انقلاب هم که به هر حال اگر احزابی داشتیم یا وابسته به دولت و حکومت بوده یا اینکه مشکلاتی بوجود آمد که ناچار شدند تعطیل کنند یا منحل کنند و تلاش گسترده ای برای تبیین و تشریح این فرهنگ در جامعه بوجود نیامد. من خودم یادم است در زمان حزب جمهوری اسلامی که خود من هم عضو شورای مرکزی بودم و فعال بودم، در آنجا به بسیاری از بزرگان حزب تأکید می کردیم و خواهش می کردیم که در خطبه های نماز جمعه، در جاهای مختلف، راجع به ضرورت تحزب و نقش ان صحبت کنید. چون ذهنیت مردم هنوز ذهنیت سالمی نیست و این ذهنیت منفی از قبل از انقلاب بوجود آمده. عملکرد برخی از احزاب هم عملکرد قابل دفاعی نبوده، یا اشتباهاتی رخ داده و کمک کرده به حزب گریزی یا حزب ستیزی. ما باید تلاش کنیم برای فرهنگ سازی جامعه . یعنی مسئولان، آنهایی که تریبون در اختیاردارند، اندیشمندان، فرهیختگان باید تلاش کنند که ذهنیت جامعه را بسازند و این فرهنگ را در جامعه بوجود آورند که حزب می تواند برکات زیادی داشته باشد؛آگاهی بخشی مردم، سازمان دهی مردم، شناسایی و پرورش نخبگان و امثال ذالک و بدون حزب نمی توانیم جامعه پویا و توسعه یافته و پیشرفته ای داشته باشیم. این نیاز به تلاش و کوشش و فرهنگ سازی نخبگان و بزرگان کشور دارد که متأسفانه روی این مسئله تا به حال کار شایسته ای انجام نگرفته. بلکه گاهی هم مخالفتهایی شده . یا کج اندیشی ها و اشتباهات کمک کرده به جدایی مردم از فرهنگ تحزب .

رادیو گفت و گو:آقای حبیبی، پیش از این هم در گفت و گو ها اشاره شد به دیدگاه امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، اگر بخواهیم عمیق تر نگاه کنیم به دیدگاه ایشان و همین طور رهبر معظم انقلاب نسبت به وجود جناح بندی و قطب بندی سیاسی ،چه دیدگاهی را ایشان داشتند؟
حبیبی:من معتقدم که هم حضرت امام (ره) هم مقام معظم رهبری در عمل نشان دادند که موافق وجود سلیقه های مختلف در کشور هستند و بارها هم در صحبتهایی که از این دو بزرگوار الان موجود است، می بینیم که نفس تحزب و به رسمیت شناختن سلیقه های گوناگون یک جایگاه ویژه در مطالبی که فرمودند قابل ملاحظه است. منتها به نظر من در برخی مواقع ممکن است که احزابی سوءاستفاده کرده باشند از آزادی که کشور و نظام برای آنها فراهم کرده. در اینجا تعریف من از سوء استفاده این است که به جای تضارب با اصطلاحی که آقای منتجب نیا 20 دقیقه پیش اشاره فرمودند، ما به هم چنگ بزنیم به جای اینکه وارد یک میدان تضارب شویم، برخی از احزاب به جای انتقاد تخریب کردند، به جای تضارب دشمنی کردند. این کارهایی که در برخی مواقع بعد از انقلاب اتفاق افتاده به نظر من باعث شده که خود تحزب هم در ذهن عده ای لکه دار بماند. اما برداشت بنده از مجموعه مواضعی که حضرت امام اتخاذ کردند و مقا م معظم رهبری، این است که ما باید دارای یک فضای سالم باز باشیم تا سلیقه های مختلف مطرح شود. اما من یک اشاره ای راجع به یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری می کنم، در یک جلسه ای شاید حدود دو سه سال پیش که یک عده ای در همان جلسه مطرح کردند که یک عده می گویند شما موافق نیستید که از دولتی که بارها مورد پشتیبانی ایشان قرار گرفته بودند،به دلیل شرایط خاصی که آن موقع کشور داشت،گفتند یک عده ای این طور بیان می کنند که شما از انتقاد از دولت هم نگران هستید. ایشان فرمودند که من کجا گفتم از دولت انتقاد نکنید. من گفتم کسی با دولت دشمنی نکند. اگر ما واقعاً مرز بین دشمنی و انتقاد و تضارب و این اصطلاحاتی که همه هم درک می کنند بخصوص خواص که معنای اصلی آنها چیست را قائل شویم، معتقدم که در هر صورت وجود این سلیقه های مختلف هم برای رفع مشکلات ما کمک می کند و هم راههای بهتری برای پیشرفت را پیش پای همه ما خواهد گذاشت.

رادیو گفت و گو:آقای منتجب نیا، فکر می کنید مهمترین چارچوب نقد درون گفتمانی میان احزاب چیست که ما بتوانیم به یک نقد منصفانه برسیم؟
منتجب نیا:طبعاً تفاوت است بین نقد و تخریب، مطالب باید جدا از هم باشد و برای جامعه تعریف شود، انتقاد کردن به تعبیر حضرت امام جزء موهبتهای الهی است. برای هر فردی و هر گروهی نسبت به هر مقامی، انتقاد کردن لازم و ضروری است و جزء موهبتهای الهی است. باید انگیزه انتقاد کردن مشخص باشد، هدف مشخص باشد، قواعد و چارچوبها مشخص باشد، که اگر شایبه تخریب، توهین، تحقیر، هتک و امثال ذالک نباشد و در یک کلام اگر انتقاد بر اساس موازین اسلامی در چارچوب قواعد و مقررات اسلامی باشد و با حفظ اصول و ارزشهای اخلاقی و اسلامی باشد، آن انتقاد یک ضرورت در جامعه است و نمی تواند مضر باشد،بلکه مفید و لازم و ضروری است.