معاون سنجش: جلو حق كشي را در دوره دكتري گرفتيم
كتايون مصري
جام جم , 6 تير 1390 ساعت 13:29
دانشجوي ضعيف گاهي به خاطر نزديكي به گروه، دانشجوي دكتري مي‌شد، اما حالا يك امتحان سراسري از مجموع 106 هزار نفر فقط 14 هزار نفر را معرفي كرده است
داوطلبان اولين آزمون دكتري نيمه‌متمركز اين روزها در كوران مصاحبه قرار دارند، بيش از 14 هزار نفر از داوطلبان اين روزها از اين دانشگاه به آن دانشگاه، مقابل استادان مختلف مي‌نشينند تا به عنوان دانشجوي دكتري پذيرفته شوند، چراكه پس از برگزاري آزمون نيمه‌متمركز ورود به دوره دكتري هيچ ربطي به نتيجه آزمون ندارد و ملاك، راي استادان است، اما واگويه‌هاي برخي از اين داوطلبان پس از مصاحبه نشان مي‌دهد كه از روند پذيرش دانشجو در برخي دانشگاه‌ها راضي نيستند.
در اين باره با ابراهيم خدايي، معاون سازمان سنجش آموزش كشور گفت‌وگو كرديم. اجازه بدهيد به آزمون دكترايي برسيم كه با سر و صداي زياد اين روزها همراه است. در اين آزمون چند نفر شركت كرده‌اند و بالاخره چند نفر قرار است دانشجوي دكتري شوند؟
در آزمون دكتراي امسال ما 132 هزار نفر شركت‌كننده داشته‌ايم كه از اين تعداد 106 هزار نفر در جلسه آزمون حاضر شدند. براساس ظرفيت‌هايي كه به سازمان سنجش تا به حال اعلام شده، حدود 5500 نفر در اين مقطع پذيرفته نهايي مي‌شوند كه اين امر براساس نمرات نهايي آنها از مصاحبه است، بنابراين، نمره آزمون و معدل كارشناسي ارشد تاثيري در قبولي نهايي ندارد.
ممكن است بگوييد، چند نفر و بر چه اساسي به دانشگاه‌ها براي مصاحبه و بررسي مدارك معرفي شده‌اند؟
تعداد 14 هزار و 44 نفر هستند كه تا 31 تير مصاحبه‌ها انجام خواهد شد. انتظار داريم تا هفته اول مرداد، بررسي مدارك داوطلبان در دانشگاه و مصاحبه‌ها به پايان برسد و نمرات به ما ارسال شود.
بنا بر اظهارات شما، چيزي حدود 8500 نفر بايد از گردونه دكتري خارج شوند. در اينجا يك مشكلي به وجود آمده كه به معرفي‌شدگان شما براي مصاحبه مربوط است. سازمان سنجش چند برابر ظرفيت داوطلب براي مصاحبه به دانشگاه‌ها اعلام كرده است؟
نكته‌اي كه وجود دارد، اين است كه بحث كاملا فني است. دقت كنيد كه 14 هزار و خرده‌اي را براي پذيرش 5500 نفر داريم. در كل زير 3 برابر داوطلب است. منتهي نكته‌اي كه اتفاق مي‌افتد، اين كه به دانشگاه‌ها بيش از 5 برابر داوطلبان معرفي شده‌اند. چون هر فرد به 5 دانشگاه براي مصاحبه معرفي شده است. يعني يك فرد 5 ظرفيت را براي مصاحبه اشغال مي‌كند. درست است تعداد واقعي داوطلبان ما نسبت به ظرفيت دانشگاه‌ها كمتر از 3 برابر است، اما به دانشگاه‌ها بيشتر از 6 برابر داوطلب معرفي شده است كه البته به صورت مجازي است. چون شما به عنوان داوطلب هم به شريف معرفي شده‌ايد هم به تهران يا شهيد بهشتي و... در نتيجه دانشگاه در حال حاضر بيش از 6 برابر ظرفيت داوطلب مجازي براي مصاحبه دارد، اما ظرفيت واقعي ما زير 3 برابر است.
به هر حال اين مساله باعث شده روند مصاحبه در دانشگاه‌ها كمي گره بخورد.
نه اين طور نيست. قضيه پذيرش دكتري با سيستم پذيرش تمام مقاطع فرق مي‌كند. ما در حالتي كه داوطلب را فقط به يك كد براي مصاحبه معرفي مي‌كنيم، شما براحتي ظرفيت اسمي و مجازي را يكسان مي‌بينيد. ولي وقتي داوطلب به 5 دانشگاه معرفي مي‌شود، تفاوت مبنايي با ساير آزمون‌هاي سازمان سنجش دارد. من مي‌توانم تعداد نفرات را كمتر كنم، اما اين كار ايراداتي دارد: يكم اين كه دانشگاه در اين مرحله اختيار دارد هر نمره‌اي كه مي‌خواهد به داوطلب بدهد و ما نمي‌خواهيم استقلال دانشگاه در پذيرش دكتري خدشه‌دار شود. دوم اين كه در اين فاز، نمره آزمون هيچ تاثيري ندارد و پذيرش دانشجو صرفا براساس نمره داوطلب در مصاحبه و بررسي مدارك در دانشگاه مشخص مي‌شود.
پس سليقه دانشگاه است كه داوطلب را به دانشجوي دكتري تبديل مي‌كند.
اين سليقه نيست. ما به استادان اعتماد داريم. ما نمي‌خواهيم استقلال استادان و دانشگاه‌ها را بگيريم.
ببينيد شما روند معرفي دانشجويان به دانشگاه‌ها را براي مصاحبه توضيح داديد، اما گويا دانشگاه‌ها در اين زمينه توجيه نيستند. ظرفيت يك دانشگاه 8 نفر است. قرار بود 3 برابر ظرفيت تا 24 نفر معرفي شود. اين توضيحي كه شما مي‌فرماييد، گويا چندین برابری دانشگاه‌ها روشن نيست. چون گاه تا 80 نفر براي مصاحبه معرفي شده‌اند و مسوولان دانشگاه و استادان، انتظار اين تعداد داوطلب دكتري را نداشته‌اند. داوطلبان با زحمت به برخي دانشگاه‌هاي دور رفته‌اند و كلي هزينه كرده‌اند، اما استادان به خاطر تعداد بالاي آنها خسته شده‌اند و از تعدادي از آنها مصاحبه نكرده‌اند. چرا اين اتفاق‌ها افتاده است؟
سوال شما را جواب داده‌ام. بله برخي دانشگاه‌ها و رشته‌ها تا 80 نفر هم داوطلب براي مصاحبه معرفي شده‌اند كه خيلي زياد نيست. نكته اينجاست كه اين 80 نفر به 5 مكان ديگر هم معرفي شده‌اند. مثلا در رشته ادبيات فارسي فرض كنيد 5 دانشگاه دانشجو مي‌گيرد. مثلا يك دانشگاه 3 و يك دانشگاه 4 نفر جذب مي‌كند. مجموعا هم 20 نفر ظرفيت پذيرش دكتري در اين رشته داريم. گفتيم اگر ظرفيت را 5 برابر كنيم مي‌شود 100 نفر. پس قاعدتا بايد 100 داوطلب را براي مصاحبه معرفي كنيم. وقتي اين كار را انجام دهيم، به اندازه ظرفيت واقعي، داوطلب معرفي مي‌كنيم كه 3 برابر نيست. نكته ديگر اين كه وزارت علوم مي‌خواهد دانشگاه در پذيرش دانشجوي دكتري اختيار داشته باشد. ما چاره‌اي نداشتيم كه بيشتر از 5 برابر حركت كنيم و 8 برابر ظرفيت داوطلب داده‌ايم. ولي نفر واقعي براي پذيرش زير 3 برابر ظرفيت است. ما با اين كار شانس داوطلبان را براي پذيرش به هر حال در يك دانشگاه افزايش داده‌ايم. در نتيجه حقي كه داوطلب و دانشگاه دارد عملي كرده‌ايم. ما به دانشگاه‌ها و معاون آموزشي آن اعلام كرده‌ايم، خيلي از مسوولان و استادان توجيه شده‌اند.
الان مشكل اينجاست كه پيش از مصاحبه چرا برخي دانشگاه‌ها توجيه نشده‌اند.
ما نامه زده‌ايم و به دانشگاه‌ها توضيح داده‌ايم. اگر دانشگاهي گروه خود را توجيه نكرده، مشكل ديگري است.
يعني به دانشگاهي مثل كرمان اعلام شده بود كه براي يك رشته قرار است به جاي 24 نفر با 89 نفر مصاحبه كند؟
بله، گفته شده است.
محتواي مصاحبه‌ها در برخي دانشگاه‌ها به نقل از برخي داوطلبان نشان مي‌دهد كه گاهي سوالات هيچ ربطي به سابقه علمي افراد ندارد و اين امر به شائبه انتخاب داوطلبان پيش از مصاحبه توسط استادان دامن زده، آيا سازمان به روند مصاحبه‌ها نظارتي دارد؟
ما آزموني برگزار كرديم. 14 هزار نفر را معرفي كرده‌ايم كه از نظر ما اين افراد واجد شرايط دكتري هستند. اگر دانشگاهي خارج از چارچوب تعيين شده دانشجو مي‌گيرد، سازمان موظف به ممانعت است، از نظر ما همه اين افراد حداقل‌هاي علمي را دارند. دانشگاه تصميم‌گيرنده است. ملاك‌ها تعيين‌شده، دانشگاه‌ها براساس آيين‌نامه رسمي بايد انتخاب كنند. پيش از اين هيچ فيلتري وجود نداشت، دكتري مثل كنكور سراسري نيست و اين سيستم مي‌تواند جلوي بي‌عدالتي‌ها را بگيرد.
چطور عدالت را اجرا مي‌كند، وقتي برخي استادان هنوز دانشجوهاي آشنا به خودشان را جذب مي‌كنند.
نه قبلا هيچ گونه غربالگري نبود، دانشجوي ضعيف گاهي به خاطر نزديكي به گروه، دانشجوي دكتري مي‌شد، اما حالا يك امتحان سراسري از مجموع 106 هزار نفر فقط 14 هزار نفر را معرفي كرده است. اينها، همه بچه‌هاي بااستعدادي هستند كه حالا هر كدام انتخاب شدند از نظر ما صلاحيت علمي دارند، ما جلوي حق‌كشي‌هاي آشكار را گرفته‌ايم. اين شيوه پذيرش بينابين است كه فعلا 2 سال به صورت آزمايشي اجرا مي‌شود تا در صورت بروز مشكل، اصلاح شود.
ولي به نظر من حتي از اين 14 هزار نفر، دانشگاه‌ها تمايل دارند دانشجويان خودشان را جذب كنند.
نه من با اين نظر مخالفم چون طبق آمار، 33 درصد داوطلبان به دانشگاه خودشان معرفي شده‌اند، اين انتخاب براساس نحوه علمي داوطلبان انجام شده است.
حالا بفرماييد قيمت مصاحبه 25 هزار توماني بر چه مبنايي تعيين شده به نظر شما كمي زياد نيست، 125 هزار تومان بابت معرفي به5 دانشگاه البته به اضافه هزينه اقامت و رفت و آمد و...؟
اين رقم به حساب دانشگاه واريز مي‌شود و جزو مصوبات دفتر گسترش وزارت علوم است كه براي به كار گرفتن 5 استاد براي نيم‌ساعت رقم زيادي نيست، چون اين بودجه به صورت جداگانه از قبل پيش‌بيني شده، در گذشته داوطلب به هر دانشگاه حداقل 50 هزار تومان مي‌داد و به نظر من رقم فعلي قابل دفاع است.
اگر اجازه بدهيد از بحث دكتري هم بيرون بياييم و از كنكور سراسري امسال بيشتر بدانيم.
مشكلي نيست، اما من قبل از چاپ بايد متن مصاحبه را ببينم.
متاسفانه اين كار از نظر اصول روزنامه جام‌جم صحيح نيست و ما نمي‌توانيم متن مصاحبه را در اختيار شما قرار دهيم.
اين بحث خيلي حساس است، شما يك سوال را 3 بار پرسيديد، باز هم ابهام داريد.
شما از من انتظار داريد از نحوه گزينش شما سر در بياورم در حالي كه، استادان دانشگاه‌هاي شما هنوز توجيه نيستند و داوطلبان را در برخي دانشگاه‌ها سرمي‌دوانند، چرا معمولا نحوه گزينش دانشجو در سازمان سنجش گاهي آنقدر پيچيده مي‌شود كه گاه مسوولان سازمان هم نمي‌توانند آن را شفاف بيان كنند؟
اين قانون است خانم، ما تعيين نكرديم، بارها هم از جزئيات آن صحبت كرده‌ايم.
كدام قانون، وقتي دانشگاه، با 10 ـ 15 نفر از بچه‌ها مصاحبه نمي‌كند، چون تعدادشان از حد استاندارد از پيش اعلام شده بيشتر است و مي‌گويد برويد از سازمان سنجش بپرسيد!
شما برويد از دانشگاه‌هاي تهران بپرسيد، ببينيد مشكلي وجود دارد؟ چرا از دانشگاه علامه طباطبايي گزارش تهيه نمي‌كنيد كه همه چيز در كمال آرامش و نظم اجرا شده و هيچ مشكلي پيش نيامده است، شما در يك دانشگاه اگر يك گروه را مي‌بينيد كه توجيه نشده، قرار نيست كه به تمام دانشگاه‌ها تعميم بدهيد.
شما بگوييد در يك دانشگاه، چه كسي از اين بي‌نظمي متضرر مي‌شود، غير از اين است كه داوطلبان با صرف هزينه و زمان ضرر مي‌كنند؟
نه اين طور نيست، تمام اين ضعف كه شما مي‌گوييد به سازمان به طور دقيق اعلام مي‌شود، ما دوباره به تمام دانشگاه تذكر داده‌ايم.
اميدوارم همين طور باشد كه شما مي‌گوييد، حالا اجازه مي‌دهيد، ادامه بدهيم؟ من هنوز خيلي سوال دارم. چيزي به آزمون سراسري سال 90 نمانده، آيا اين آزمون صفت مشخصه خاصي دارد؟
آزمون سراسري امسال يك تفاوت عمده با سال‌هاي قبل دارد و آن هم تاثير سوابق تحصيلي است، از دو منظر متفاوت است. يكي اين كه درصد سوابق تحصيلي پارسال 15 درصد بوده و امسال 25 درصد تعيين شده است. با اين كار، هدف حذف تدريجي آزمون سراسري است. تفاوت ديگر اين است كه سال گذشته منظور از سوابق تحصيلي، معدل بوده، اما امسال تك‌تك نمرات در پذيرش لحاظ مي‌شود. داوطلب ما كه سال سوم متوسطه 10 تا درس را به صورت نهايي و كشوري امتحان داده با همان وضع در كنكور وارد مي‌شود، مثلا درس رياضيات با ضريب 4 مي‌شود كه اعتقاد دارم اين شيوه بسيار موثرتر است.
سطح سوالات و منابع تغييري نكرده است؟
خير. همه چيز مثل سال گذشته است. داوطلبان دست‌كم تا زمان آزمون تفاوت معني‌داري نخواهند ديد. داوطلبان نگران نباشند، آزمون قرار نيست تفاوتي با قبل داشته باشد.
امسال چند نفر وارد دانشگاه‌ها مي‌شوند، ظرفيت‌ها مشخص شده است؟
ظرفيت‌ها تا الان نهايي نشده، سال گذشته 517 هزار نفر پذيرش شدند، امسال هم، همين حدود خواهد بود.
سهميه‌هاي آزمون سراسري امسال تغيير نمي‌كنند؟
سهميه‌هاي كنكور از 3 مرجع به ما مي‌رسد، شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي، مجلس شوراي اسلامي و كميته مطالعه برنامه‌ريزي كنكور كه آخري از كميته‌هاي شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي است و اخيرا هم كميته ماده 4 به آنها اضافه شده است. تا الان هيچ تغييري در سهميه‌بندي كنكور 90 نداشته‌ايم و طبيعتا اگر هم تغييري كند، ما از سال قبل به داوطلبان اعلام مي‌كنيم.
به عنوان كارشناس مي‌خواهم نظرتان را بدانم كه چرا در حال حاضر 200 هزار صندلي دانشگاه‌ها خالي مانده است، اين براي نظام آموزش عالي ما نوعي فرصت است يا تهديد؟
در بحث ظرفيت دانشگاه‌ها بايد چند جنبه را با هم بررسي كرد. يكي بحث تقاضاي آموزش عالي است. به هر صورت گسترش آموزش عالي در سال‌هاي گذشته چندان متناسب با سطح تقاضا نبود. گاهي دانشگاه آزاد، پيام نور، موسسات غيرانتقاعي و... توسعه پيدا مي‌كنند تا به نيازهاي موجود پاسخ دهند، گاه نياز كشور به آموزش عالي است، گاهي هم نياز داوطلب به ادامه تحصيل كه طبيعتا براساس اين دو نياز توسعه صورت گرفته است. ما براي پاسخ به سوال شما بايد ببينيم كه صندلي خالي در چه دانشگاهي وجود دارد. آيا دانشگاه غيرانتفاعي و پيام‌نور يا آزاد است؟ الان ما در دانشگاه‌هاي دولتي، صندلي خالي نداريم و حتي در آزاد و پيام‌نور در رشته‌هاي پرطرفدار ظرفيت خالي نداريم، مگر در برخي رشته‌ها و موسساتي كه شرايط رقابتي ندارند. سياست وزارت علوم استفاده از تمام ظرفيت‌هاست، بايد به سمتي برويم كه دانشگاه‌هاي بزرگ ظرفيت خود را به پذيرش دانشجو در دوره تكميلي اختصاص دهند و تقاضا را به سمت رشته‌ها و مقاطع پرطرفدار هدايت كنند. البته اين اتفاق افتاده است و ما توانسته‌ايم 75 هزار ظرفيت ايجاد كنيم.
درباره حذف كنكور نظرتان چيست؟
قانون است و ما بايد اجرا كنيم.
مي‌دانم، اما نظر شخصي شما را مي‌خواهم بدانم.
نظر شخصي‌ام را نمي‌گويم. من در اين پست نمي‌خواهم نظر شخصي بدهم.
پس اگر كنكور حذف شود، سازمان سنجش اختياراتش كم مي‌شود، درست است؟
نه، اتفاقا خيلي‌ها اين سوال را مي‌پرسند، يكي از سخت‌ترين كارهاي سازمان به لحاظ اجرايي، برگزاري آزمون است. بسيار انرژي مي‌برد. با حذف كنكور اتفاقي نمي‌افتد، فقط قرار است نمره‌اي كه از آزمون سراسري مي‌رسيد با حذف آن از مقطع متوسطه بيايد. تمام ضوابط و ظرفيت و انتخاب رشته و سهميه‌ها وجود دارد، كار ما ساده‌تر مي‌شود و نمره را از آموزش و پرورش مي‌گيرد و در نهايت پذيرفته‌شدگان را سازمان به دانشگاه‌ها معرفي مي‌كند. كار سازمان بسيار سنگين است. ما براي حدود 5 ميليون نفر هر سال آزمون برگزار مي‌كنيم كه آزمون سراسري شايد يك‌پنجم كارماست. افزايش كار سازمان متناسب با نيروها و عوامل اجرايي آن نبوده است. اين سازمان به لحاظ حجم نيروي انساني و حجم كار بسيار خسته است.
قرار بود آزمون سراسري دانشگاه آزاد هم با آزمون سنجش تجميع شود و شما متولي آن شويد، اين پيشنهاد به كجا رسيد؟
من اين پيشنهاد را به طور جدي در سياستگذاري‌ها نديدم. اما موافقم چون آزمون‌هاي پيشرفت تحصيلي است كه دانسته‌هاي قبلي را مي‌سنجد مثل كنكور و آزمون استعداد تحصيلي كه مكمل آزمون پيشرفت تحصيلي است و مي‌سنجد كه آيا شخص استعداد وكيل و پزشك و مهندس و... شدن را دارد يا خير؟ درنتيجه آزمون‌هاي ما معمولا پيشرفت تحصيلي است. پس چرا يك مرجع نداشته باشد، فقط استرس و دو هزينه به داوطلب تحميل مي‌شود. به عنوان كارشناس فكر مي‌كنم، اگر توزيع دانشجو يك جا انجام شود براي پر شدن ظرفيت دانشگاه‌هاي كشور مفيدتر است.
هر سال در آستانه كنكور و انتخاب رشته، عده‌اي افراد حقيقي يا موسسات آموزشي از نام سازمان سنجش استفاده مي‌كنند تا خدماتشان مشروعيت پيدا كند، چقدر سازمان شما با اين موسسات ارتباط دارد و اگر نه چرا اينقدر از نام سازمان سوءاستفاده مي‌شود؟
اول بگويم كه سازمان با هيچ شركت خصوصي همكاري و ارتباط ندارد، سازمان سنجش داوطلبان را در دو مجرا راهنمايي مي‌كند، يكي همين دفترچه‌هاي كنكور است و نيز راهنمايي و مشاوره مجازي از طريق سايت سازمان. داوطلبان احتياج دارند بدانند چه رشته‌اي مي‌توانند قبول شوند. اصولا براساس رفتار انتخاب رشته‌كنندگان در سال‌هاي قبل، سازمان سنجش راهنمايي مي‌كند كه فرد با رتبه به دست آمده در چه رشته و محلي امكان پذيرش دارد؟ شانس او كجاست؟ اما داوطلب راهنمايي ديگري هم مي‌خواهد و آن از جنس استعداد تحصيلي است. يعني صرف رتبه مطرح نيست. چون رتبه به تو مي‌گويد برو مهندس مكانيك را انتخاب كن.
آيا فرد استعداد دارد مهندس معدن شود. اين راهنمايي بسيار وسيع است و ما فقط به طور كلي راهنمايي مي‌كنيم، افرادي بايد مشاوره بدهند كه داوطلب و رشته تحصيلي را خوب بشناسند. براي اين مدل راهنمايي بايد آموزش و پرورش و معلمان بسيج شوند.
کد مطلب: 2672
آدرس مطلب: http://titronline.ir/vdci.yarct1aqrbc2t.html?2672