چيزي به نام فرار مغزها نداريم و آنچه هست هجرت فرهنگي است!
2 مرداد 1389 ساعت 20:29
تهيه کننده : عليرضا خاني
همه ما تجربه تغيير نام «فقرا» به «اقشار آسيب‌پذير» را داريم كه به زبان فارسي معني‌اش اينست كه ما فقير نداريم و آنان كه نان ندارند «اقشار آسيب‌پذيرند»...
تيترآنلاين - آدميزاد موجود شگفت‌انگيزي است. هرگاه پديده‌اي را مخالف خود يا مغاير ميل خود ببيند سعي مي‌كند ماهيت آن را تغيير دهد و آنگاه كه زورش به ماهيت آن نرسيد، اسمش را عوض مي‌كند تا وانمود كند كه آن پديده ديگر نيست، و اين كه هست، اسمي ديگر دارد پس آن نيست!
همه ما تجربه تغيير نام «فقرا» به «اقشار آسيب‌پذير» را داريم كه به زبان فارسي معني‌اش اينست كه ما فقير نداريم و آنان كه نان ندارند «اقشار آسيب‌پذيرند»... و فراموش كرديم كه اساساً ذات آدمي آسيب‌پذير است و در اين جهان بشر آسيب‌نا‌پذير نداريم...
تغيير نام «رقص» به «حركات موزون» هم به هكذا اما آخرين نمونه شگفت‌انگيزش تغيير نام «فرار مغزها» به «هجرت فرهنگي» است كه همين پريروز رئيس سازمان ملي جوانان كه معاون رئيس جمهوري هم هست اعلام كرد و گفت كه چيزي به نام فرار مغزها نداريم و آنچه هست هجرت فرهنگي است كه اتفاقاً خيلي هم خوب است و بايد جوانان را به اين كار تشويق كنيم.
براساس آمار صندوق بين‌المللي پول سالانه 180 هزار ايراني تحصيلكرده از كشور مهاجرت مي‌كنند و ايران از نظر فرار نخبگان در ميان 91 كشور در حال توسعه و جهان سوم در رتبه اول قرار دارد.
به عبارتي روزانه 2/3 نفر با مدرك دكترا 15 نفر با مدرك كارشناسي ارشد و دهها نفر با مدارك كارشناسي ايران را ترك مي‌كنند. در همين حال هجرت فرهنگي از خارج به داخل نوعاً شامل اتباع افغانستان است كه عمدتاً به منظور يافتن شغل يا قاچاق مواد مخدر به ايران مي‌آيند...
آمار ديگري مي‌گويد 90 نفر از 125 نخبه علمي كه طي 3 سال اخير در المپيادهاي مختلف برگزيده شده‌اند، از كشور مهاجرت كرده‌اند. تصور كنيد اين شيوه هجرت فرهنگي كماكان ادامه يابد و سالانه دهها و بلكه صدها هزار نفر از استعدادهاي كشور براي هميشه جلاي وطن كنند و اتباع افغانستان جاي آنها را بگيرند و آن موقع بايد از رئيس محترم سازمان ملي جوانان پرسيد كه با اين روند چه بر سر كشور و تركيب فرهنگي اين سرزمين مي‌آيد. و ايشان منظورشان از «كسب تجربه‌هاي بسيار ارزشمند» در اين جمله چيست:
«رئيس سازمان ملي جوانان با تأكيد بر اينكه هم‌اكنون زمان تشكيل نهضت انتقال فرهنگ كشور فرارسيده است، ادامه داد: هجرت براي معرفي افتخارات كشور به دنيا و كسب تجربه‌هاي بسيار ارزشمند است و هم‌اكنون زمان تشكيل نهضت انتقال فرهنگي فرارسيده است.»
كسب تجربه‌هاي بسيار ارزشمند وقتي است كه قرار باشد آنها كه مي‌روند و تجربه كسب مي‌كنند، برگردند. اما وقتي برنمي‌گردند اين تجربه‌هاي ارزشمند در خدمت كشورهاي توسعه يافته‌‌اي است كه عصاره‌هاي ملت ما و نخبگان پرورش يافته با سرمايه‌هاي ايراني را جذب مي‌كنند و بهره و سود و افتخارش مال آنها مي‌شود و هزينه و رنج فراق و آه و افسوسش براي مادران ماست...
صندوق بين‌المللي پول ـ كه دليلي ندارد دلش براي ما بسوزد ـ محاسبه كرده است كه اين ميزان فرار نخبگان ايراني به معني خروج سالانه 50 ميليارد دلار پول از اين كشور است.
***
در همين احوال، خوب است بدانيم كه گمرك آمار داده مسافرت توريستي به خارج هم بشدت افزايش يافته و از رقم 3 ميليون نفر در سال 84 به 7 ميليون نفر در سال 88 رسيده است. وزير بازرگاني هم هفته پيش در مجلس در پاسخ به هزينه واردات ميوه گفت كه هزينه واردات ميوه در برابر ارزي كه توريست‌هاي ايراني از كشور خارج مي‌كنند ناچيز است! همين پارسال بالغ بر 5 ميليارد دلار توسط گردشگران ايراني از كشور خارج شد.
البته كه گردشگري، امر مذمومي نيست و چه بسا ممدوح هم هست، منتهي براي كشوري كه توريست فرستي و توريست‌پذيري‌اش از موازنه‌اي برخوردار باشد، نه براي ما كه به رغم همه جاذبه‌هاي انكارناپذير گردشگري، گره جذب توريست‌مان چنان كور شده است كه گويي هرگز باز نخواهد شد.
در همين احوال، خوب است بدانيم كه گمرك آمار داده مسافرت توريستي به خارج هم بشدت افزايش يافته و از رقم 3 ميليون نفر در سال 84 به 7 ميليون نفر در سال 88 رسيده است. وزير بازرگاني هم هفته پيش در مجلس در پاسخ به هزينه واردات ميوه گفت كه هزينه واردات ميوه در برابر ارزي كه توريست‌هاي ايراني از كشور خارج مي‌كنند ناچيز است! همين پارسال بالغ بر 5 ميليارد دلار توسط گردشگران ايراني از كشور خارج شد.
البته كه گردشگري، امر مذمومي نيست و چه بسا ممدوح هم هست، منتهي براي كشوري كه توريست فرستي و توريست‌پذيري‌اش از موازنه‌اي برخوردار باشد، نه براي ما كه به رغم همه جاذبه‌هاي انكارناپذير گردشگري، گره جذب توريست‌مان چنان كور شده است كه گويي هرگز باز نخواهد شد.
***
شايد از ميان هر هزار فرزندي كه در اين ملك و مملكت به دنيا مي‌آيد، چند نفري به مراحلي از پيشرفت و شكوفايي مي‌رسند كه بتوانند براي كشور خود گام هاي بلندي بردارند. چند نفري كه از ميان همه بلايا و مخاطرات و ناسالمي‌ها و انحطاط‌ها، سالم عبور كرده‌اند و توان و استعداد و سلامت و هوش و نبوغشان را حفظ كرده‌اند و درست، آنگاه كه هنگام بهره‌مندي كشور از حاصل عمر خانواده‌هايش فرا مي‌رسد و گاهِ بار دادن و بهره بردن است، «هجرت فرهنگي» نوعاً بي‌بازگشت فرا مي‌رسد و ما به جاي اينكه فرياد برآوريم و گام برداريم و امكان «نرفتن» و انگيزه «ماندن» شان را فراهم كنيم با «بازي با كلمات» همه چيز رادفعتاً حل مي‌كنيم. گويي اصلاً مسأله‌اي نبوده و اگر بوده خيلي هم خوب بوده است! و بايد تلاش كنيم زمينه تشديد نهضت انتقال فرهنگ [يعني همان فرار نخبگان] را فراهم آوريم!
و كلام آخر اينكه در شرايطي كه همه دلسوزان و دانشمندان علوم اجتماعي و متخصصان توسعه از روند خروج نخبگان كشور اظهار نگراني مي‌كنند و حتي سازمان هاي بين‌المللي آمارهاي هشداردهنده‌اي مي‌دهند، خوب است رئيس سازمان ملي جوانان توضيح دهد با چه انگيزه و هدفي خواهان تشديد اين وضع است و اين اظهارات حيرت‌آور را بر مبناي كدام تحليل جامعه‌شناختي ارائه داده است؟ و همينطور خوب است بگويد در اين سالها چه كرده‌ايم كه «ميل به هجرت فرهنگي» اينقدر در ميان مردم قوت گرفته است.
*سردبير روزنامه اطلاعات
کد مطلب: 635
آدرس مطلب: http://titronline.ir/vdchtmn-d23nx.ft2.html?635