تيترآنلاين - توقیف سگ‌ها در خیابان توجیه قانونی ندارد

یک. موضوع برخورد با مسئله نگهداری سگ، توقیف و مصادره آن‌ها، دیگر بار مطرح شده است. مطالب شگفت‌انگیز و گاه دلخراشی درباره نحوه گرفتن سگ‌ها از صاحبان آن‌ها و کیفیت و امکانات محل نگهداری آن‌ها و موضوعاتی به صاحبان این حیوانات گفته شده است؛ شنیده می‌شود که چون «خبر» است و احتمال صدق و کذب در آن وجود دارد، امیدوارم اصولا درست نباشد.
دو. درباره نگهداری و مالکیت سگ، نکات زیر قابل توجه است:
الف. هرچند در نجس‌بودن سگ ظاهرا اتفاق‌نظر وجود دارد، اما نگهداری سه‌گونه سگ مجاز است: سگ نگهبان، سگ شکاری، سگ گله.
ب. این سه‌گونه سگ دارای ارزش اقتصادی‌ هستند؛ یعنی مالکیت دارند و اگر کسی باعث از‌بین‌رفتن آن‌ها شود، صاحب حیوان حق مطالبه قیمت و جبران خسارت را دارد.
پ. سگ حیوانی است که به طور معمول برای ادامه حیات نیاز به تحرک دارد وگرنه از بین خواهد رفت. بنابراین کسانی که سه نوع سگ پیش‌گفته را به‌عنوان مالک در اختیار دارند می‌توانند موجبات تحرک آن‌ها را فراهم کنند زیرا «اذن در شی اذن در لوازم آن است.»
سه. با توجه به آنچه گفته شد مشخص نیست استدلال کسانی که با این حیوانات این‌گونه برخورد می‌کنند چیست زیرا شاید ویژگی‌های سگ شکاری و سگ گله به نوعی مشخص باشد و برای آن‌ها تعریف معینی وجود داشته باشد، اما درباره سگ نگهبان-با توجه به مصادیق مختلفی که برای نگهبانی وجود دارد- نمی‌توان گفت اگر مثلا سگی جثه کوچکی داشت، ادعای صاحب او درباره این‌که این سگ، سگ نگهبان است مسموع نخواهد بود. زیرا یکی از مصادیق نگهبانی آن است که سگ با نزدیک‌شدن به افراد ناشناس و احساس خطر، سر‌و‌صدا کرده و به صاحب خود هشدار دهد.
چهار. در حال حاضر بیشتر مردم در خانه‌ها و آپارتمان‌های کوچک و متوسط زندگی می‌کنند و خانه‌های بزرگ با حیاط وسیع ندارند تا بتوانند سگ‌های خود را در حیاط نگاه دارند. در عین حال نگهداری‌نکردن سگ در آپارتمان‌ها ممکن است به عنوان شرط مالکیت یا شرط اقامت، مدیریت مجتمع‌های آپارتمانی مقرر کند که در این صورت، نگهداری حیوان در آپارتمان ممکن نخواهد بود و این موضوعی است که در همه دنیا مرسوم است.
پنج: به‌طور کلی سلب مالکیت از مالکان اموال مستلزم وجود قانون و در مراحل قضایی و قانونی است. اقدام به توقیف و بعد نوعی تملک حیوانات خانگی بدون دستور و حکم قضایی قابل قبول نیست و خسارات ناشی از چنین اقدامی طبق قانون مسئولیت مدنی از کسی که موجب ضرر شده، قابل مطالبه است. در عین حال این‌گونه برخورد با حیوانات اهلی و صاحبانشان، از جهات بسیار دیگری هم درخور تامل است. ممکن است ضوابطی درباره جلوگیری از کثیف‌شدن سطح خیابان‌ها به وسیله حیوانات برقرار و با ضمانت اجرایی سنگین اجرا شود. این کاری است که در بسیاری از نقاط دنیا متداول است و اگر صاحب حیوان مانع از کثیف‌شدن معابر نشود، جریمه بسیار سنگینی دارد اما مصادره و حبس حیوانات آن هم به‌نحوی که صاحبانشان به کلی بی‌خبر باشند، قابل قبول و توجیه نیست.
شش. سابقه‌ای که درباره این موضوع به یاد دارم، مفاد آیین‌نامه امور خلافی مصوب 1324 است-که متن بسیار جالبی بود و بسیاری از مقررات آن بعدها در قوانین دیگر، از جمله قانون مجازات اسلامی، قسمت تعزیرات، نقل شد- که در آن آوردن سگ به معابر و شوارع بدون قلاده ممنوع و برای ارتکاب این عمل جریمه تعیین شده بود. در همین قانون برای کسانی که مرغ، خروس و سایر پرندگان زنده را با گرفتن پایشان به طور سرنگون حمل کنند هم مجازات تعیین شده بود. بنابراین با توجه به این‌که اصل در اعمال ساکنان جوامع اسلامی بر صحت است، یعنی وقتی مسلمانی سگی را نگهداری می‌کند اصل بر این است که یکی از انواع مجاز سه‌گانه را در اختیار دارد و ناچار در لوازم این نگهداری نیز معذور است، در صورتی که صاحب حیوان ضوابط بهداشتی را نگهداری و بیرون‌آوردن او از خانه رعایت می‌کند نمی‌شود از او سلب مالکیت و سگش را توقیف یا معدول کرد. ضمنا این پرسش هم مطرح است که در‌گیر و ‌داری که در ابعاد مختلف دچار آن هستیم این یک فقره چه جایی دارد؟ و الله اعلم.